Grønlandsudvalget 2023-24
GRU Alm.del Bilag 6
Offentligt
2770571_0001.png
INUTTUT
PISINNAATITAAFFIIT
QITIUTILLUGIT
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0002.png
INUTTUT PISINNAATITAAFFIIT QITIUTILLUGIT
– INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 202223
Aaqqissuisut: Marya Akhtar, Nadja Filskov, Kathrine Storgaard Carlsen & Maria Ventegodt
Nalunaarusiami aggusti qaammat 2022-imiit aggusti qaammat 2023-imut sammisat
pineqarput.
Kalaallisuunngortitsisoq: Maybritt Lynge
Ilusilersuisoq: Hedda Bank
Naqiterisoq: Nuuk Offset
Saqqaa: Isak Josenius inatsisitigut ataataqanngitsut 26-it pisinnaatitaaffimminnik innarliisutut
danskit naalagaaffiannik eqqartuussassanngortitsisut ilagaat.
Assit: Christian Klindt Sølbeck (saqqaa tunualu),
Karen Marie Nathansen (qup. 9)
Cebastian Miki Rosing (qup.11) Christian Klindt Sølbeck (qup.12) Cebastian Miki Rosing (qup.15)
Noah Silliman, Unsplash (qup.16) Aanguaq Reimer-Johansen (qup.19)
ISBN: 978-87-7570-204-6
e-ISBN: 978-87-7570-206-0
© 2023 Inuttut Pisinnaatitaaffinnut Institutti – Danmarkip Kalaallit Nunaatalu nuna
tamakkerlugu inuttut pisinnaatitaaffiit pillugit sullissivia
Saqqummiussaq una ilaannaaluunniit, najoqqutarisaq ersarissumik nalunaarlugu,
akissarsiutaanngitsumik atorneqaqqissinnaavoq.
Ilaatigut naqinnerit angisuut, oqaaseqatigiit naatsut, oqaatsit kittoraasikkat ikittut, titarnertaat
naaneri nalleqqatigiinngitsut assersuutillu ersarissut atorlugit, saqqummiussatta sapinngisaq
tamaat tamanit atuarneqarsinnaanissaat anguniagaraarput.
Pissarsiarisinnaanera pillugu uani annertunerusunik paasisassarsiorit:
www.menneskeret.dk/tilgaengelighed
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
IMARISAI
4
6
SIULEQUTSIUSSAQ
KALAALLIT NUNAANNI INUIT PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT SIULITTAASUATA
QIVIOQ LØVSTRØM-IP APERSORNEQARNERA
SULEQATIGIINNEQ INUTTUT PISINNAATITAAFFINNUT SIUARSAATAAVOQ
OQALUTTUARISAANIKKUT QULAAJAANERMI INUTTUT PISINNAATITAAFFINNIK INNARLIINERMUT
NAALAGAAFFIUP AKISUSSAANERA QITIUTINNEQARTARIAQARPOQ
SPIRALILERSUISIMANERMI PINEQARTUT AKUERISAANISSAMUT TAARSIIFFIGINEQARNISSAMULLU
PISINNAATITAAFFEQARPUT
INATSISITIGUT ATAATAQANNGITSUT AKUERISAANISSAMUT TAARSIIFFIGITINNISSAMULLU
PISINNAATITAAFFEQARPUT
KINGUAASSIUUTITIGUT PINNGITSAALINEQARTUT TARNIKKULLU NAKUUSERFIGISAT
SAKKORTUNERUSUMIK ILLERSORNEQALISSAPPUT
INATSISISSATUT SIUNNERSUUMMI NUTAAMI IMMIKKOORTITSINERMUT SAKKORTUNERUSUMIK
ILLERSORNEQARNISSAQ ANGUNIARNEQARPOQ
NAJUGAQARFISSATUT NEQEROORUTINI KINGUAASSIUUTITIGUT INNARLIINERNUT ILLERSUINEQ
SAKKORTUSISARIAQARPOQ
APEQQUTIT OQALOQATIGIISSUTISSAT INUIT PISINNAATITAAFFII PILLUGIT INNUTTAASUT ILISIMASAANNIK
NUKITTORSAAPPUT
AAQQISSUUSSAMIK PAASISSUTISSANIK KATERSINEQ INNUTTAASUT PISINNAATITAAFFIINIK
ILLERSUINERMUT NUKITTORSAATAASINNAAVOQ
NAAPERTUILLUARTUMIK EQQARTUUNNEQARNISSAMUT PISINNAATITAAFFIK
ILUNGERSORTINNEQARPOQ
ANGAJOQQAATUT PIGINNAASANIK MISISSUERIAASEQ KALAALLIT OQAASIINUT KULTURIANNULLU
NALEQQUSSARNEQASSAAQ
7
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
SIULEQUTSIUSSAQ
Ukioq kingulleq kalaallit innuttaasut pisinnaatitaaffiisa
innarlerneqarsimanerat pillugu akisussaaffimminik
danskit naalagaaffiata misissuinissaa, Kalaallit
Nunaanni Danmarkimilu immikkut ukkanneqarpoq.
Naalagaffiit Peqatigiit immikkut nunap inoqqaavisa
pisinnaatitaaffii pillugit nalunaarusiortartuata Francisco
Calí Tzay-ip 2023-ip aallartisimalernerani Kalaallit
Nunaannut Danmarkimullu tikeraarnerani suliat arlallit
saqqummerput. Immikkut nalunaarusiortartup ilaatigut
kalaallit Danmarkimi najugaqartut immikkoortitaasutut
misigisarnerat ’aliortukkatullusooq ersinngitsutut’
ikiortissarsiorfissaqanngitsutut misigisarnerat
erseqqissaaqataaffigaa.
Kalaallit Nunaanni inuit pisinnaatitaaffii pillugit sullissiviit
arlallit suleqatigalugit, Inuttut Pisinnaatitaaffinnut
Instituttip, oqaluttuarisaanermi maannalu inuit
pisinnaatitaaffiinik innarliinerit misissorneqarnissaannik,
naalagaaffiup akisussaaffimmik tigusinissaa
innarligaasullu pisinnaatitaaffimminnik
akuerineqarlutillu taarsiiffigineqarnissaannik
qulakkeerinissaq suliniutigaa.
Taamaammat nuna tamakkerlugu inuit pisinnaatitaaffii
pillugit sullissivittut, matuma allannerata nalaani,
spiralilersuisimaneq pillugu danskit naalagaaffiata
eqqartuussivikkut suliassanngortinneqarnerani,
immikkut ilisimasagut atugassiissutigaagut.
Taamaammallu aamma inatsisitigut ataataqanngitsunut,
inuttut ilaqutariittullu inuunerup innarlerneqarneranut
assigiinngisitsinermullu danskit naalagaaffiannik
eqqartuussassanngortitsisunik tapersersuinissaq
toqqarparput.
Spiralilersuisimaneq pillugu arlaannaannulluunniit
attuumassuteqanngitsumik misissuineq sorsunnersuullu
aappaaniit ullumikkumut Kalaallit Nunaata
Danmarkillu akornanni oqaluttuarisanikkut qulaajaaneq
aallartinneqarput. Tamanna inuttut pisinnaatitaaffinnut
pitsaasuuvoq qulaajaanermili misissuinermilu
inuttut pisinnaatitaaffiup qitiutinneqarnissaa
innersuussutigittuinnarparput. Spiralilersuisimaneq
pillugu misissuinermi, kalaallit niviarsiaqqat arnallu
1991-imiit maannamut nammineq piumasarinngisamik
spiralilersorneqarsimasut ilanngunneqarnissaat
innersuussutigaarputtaaq.
Kalaallit Nunaanni nakuuserfigineqarnermut
immikkoortitaanermullu illersorneqarneq
isigissagaanni siumukartoqarpoq. Ass.
kinguaassiuutitigut pinngitsaaliisarneq pillugu
aalajangersagaq akuerseqqaarnissamik
piumasaqaatitalik atuutilerpoq, tarnikkut nakuuserneq
pineqaatissiissutaasinnaanngussaaq, kalaallillu
innuttaasut assigiinngisitaanermut illersuinerup
annertunerulernissaa qilanaarisinnaanngorpaat.
Tamatuma peqatigisaanik Kalaallit Nunaanni
eqqartuussiveqarnermi innuttaasut inatsisitigut
inissisimanerat- inuillu innarluutillit kinguaassiuutitigut
innarligaasut pineqarpata- unammilligassaqarpoq.
Inuttut Pisinnaatitaaffinnut Instituttip Kalaallit Nunaanni
Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit,
Kalaallit Nunaannilu inuit pisinnaatitaaffii pillugit
sullissiviit allat arlallit qanimut suleqatigai. Ilisimasat
siunnersuutillu, Kalaallit Nunaanni suleqatitsinnit
4 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0005.png
suliarineqartut; inatsisinik politikkinillu, Kalaallit
Nunaanni assigiimmik pineqarnissamik inuillu
pisinnaatitaaffiinik siuarsaasunik qulakkeerinissamut,
pisariaqarput.
Danmarkimi kalaallit assigiimmik pineqarnissaat ukioq
kingulleq annertuumik oqaluuserineqarpoq. Immikkut
nalunaarusiortartup 2023-ip aallartisimalernerani
tikeraarnerata kingorna, angerlarsimaffiup avataanut
inissiinernut tunngatillugu, danskit pisortaqarfiisa
kalaallit innuttaasut angajoqqaatut piginnaasaannik
kukkusumik tunngavilimmik misissuinnginnissaannik
qulakkeerinissamut, Folketinngi aningaasaliivoq.
Kulturimut naleqqussarsimanngitsunik
tunngaveqarluni misissuineq, kalaallit Danmarkimiittut
assigiinngisinneqarnerannik ilaqutariittullu
inuunissamut pisinnaatitaaffiisa innarlerneqarnerannik
kinguneqarsinnaavoq. Taamaammat misissueriaatsinik
kulturimut naleqqussakkanik atuinissamik
aalajangerneq, kalaallit angajoqqaat pisinnaatitaaffiinut
tunngatillugu alloriarneruvoq pingaarutilik.
Kalaallit Nunaanni innuttaasut inuttut pisinnaatitaaffiisa
illersorneqarnissaat nukittorsarnissaallu pillugit, inuit
pisinnaatitaaffii pillugit sullissivinnik suleqateqarnitta
nanginnissaa nukittorsarnissaalu qilanaaraarput.
Atuarluarisi.
Louise Holck
Pisortaq
Ilisimasat Kalaallit Nunaanni
suleqatitsinnit pilersinneqartut
siunnersuutillu, inatsisit
politikkillu Kalaallit Nunaanni
assigiimmik pineqarnissamik
inuillu pisinnaatitaaffiinik
siuarsaanissamik
qulakkeerinissamut
piumasaqaataapput
Louise Holck
Inuttut Pisinnaatitaaffinnut Instituttip
pisortaa
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 5
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
”PISINNAATITAAFFITTA ILISIMANISSAAT KALAALLIT
NUNAATA SIUNISSAANUT NAMMINERSORNITSINNULLU
PINGAARUTEQARPOQ.”
Allatseqarfimmik nukittuumik Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiinnik ikorfartuisumik pilersitsinikkut, innuttaasut pisinnaatitaaffitik
pillugit ilisimasaat annertusissasut, Siunnersuisoqatigiinni siulittaasup Qivioq Løvstrømip
misigaa.
Inatsisitigut ataataqanngitsut 26-it inuttut
pisinnaatitaaffimminnik innarliisimasutut danskit
naalagaaffiat eqqartuussassanngortippaat.
Spiralilersuinermi allatigullu naartunaveersaanermut
atatillugu innarliinermi pineqartut ataatsimoorlutik
katersuupput, spiralilersuinermilu pineqartut
amerlasuut inuttut pisinnaatitaaffiit innarlerneqarnerat
pillugu danskit naalagaffiannut piumasaqaateqarnissaq
suliniutigaat. Spiralilersuisimaneq pillugu
kiisalu Danmarkip Kalaallit Nunaatalu akornanni
oqaluttuarisaanikkut pissutsinik qulaajaanerit
aallartipput.
Inatsisartunut qinersinissaq kingulleq sioqqullugu
qineqqusaarnermi oqallinnerit ilarpassui inuiattut
kinaassutsimut, tunngaviusumik inuiaassutsimut nunallu
inoqqaavisa pisinnaatitaaffiinut tunngassuteqarput.
Ilisimatusarfimmi ilinniartunit amerliartortunit Kalaallit
Nunaanni innuttaasut kissaataat pisinnaatitaaffiilu
allaaserineqarput. Taamatuttaaq Kalaallit Nunaanni
tusagassiorfiit, kalaallit pisinnaatitaaffimminnik
sorsuuteqarnerannik saqqummiussisarnerat
akulikilliartorluni.
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit siulittaasuat Qivioq Løvstrøm
naapertorlugu, taakku tamarmik Kalaallit Nunaanni
innuttaasut amerliartortut pisinnaatitaaffimminnik
ilisimannillutillu atuinerannut assersuutissapput.
Qivioq Løvstrømip isaanit isigalugu ilisimanninnerup
pimoorussinerullu annertusiartornerannut,
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit maaji qaammat 2022
allateqarfimminnik nukittorsaanerat pisooqataavoq.
”Siunnersuisoqatigiit aalajaatsumik
allatseqarfeqalernerisa kingorna, innuttaasut
pisinnaatitaaffimminnik ilisimasatigut
nukittorsarnissaannut sulinitsinni,
pitsaasunik ataavartunillu allannguinissamut
tunngavissaqarluarnerulerpugut”
”Allatseqarfik, inuit pisinnaatitaaffii pillugit ilisimasanik,
tamat oqallinnerannik, inuit pisinnaatitaaffii pillugit
attaveqatigiinnermi, attaveqatigiinnerlu pillugu inuit
akunnerminni attaveqatigiittarfiini ilinniartitsinermilu
assigiinngisitaareqataasumik inerisaallunilu
ingerlatitseqqiisuuvoq” Qivioq Løvstrøm oqarpoq,
suliniutillu ilaannik pingaarutilittut misigisaminik
erseqqissaalluni.
Allatseqarfimmi suliat inuit pisinnaatitaaffiinik
siuarsaanissaq illersuinissarlu pillugit pisortanik
politikerinillu oqaloqateqarnitsinnik annertuumik
nukittorsaaqataapputtaaq,” Qivioq Løvstrøm oqarpoq
suliniutillu ilaasa sunniuteqarnerannik misigisaminik
erseqqissaalluni.
Siunnersuisoqatigiit ukiup kingulliup ingerlanerani
inuit pisinnaatitaaffii pillugit videonik arlalinnik
KNR-imi inuillu akunnerminni attaveqatigiittarfiini
saqqummiussipput. Ukioq kingulleq
Nuummi Sisimiunilu ilinniarnertuunngorniat
suleqatigiissuteqarnerni (workshop) peqataapput,
allatseqarfillu peqatigalugu inuit pisinnaatitaaffii pillugit
apeqqutinik oqaluuserisassanik inerisaaqataallutik.
Apeqqutit oqaluuserisassat Kalaallit Nunaanni
pisinnaatitaaffiit pillugit oqaloqatigiinnernik
pingaarutilinnik aallartitseqataapput.
6 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0007.png
SULEQATIGIINNEQ
INUTTUT
PISINNAATITAAFFINNUT
SIUARSAATAAVOQ
Qivioq Løvstrøm, Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinni
siulittaasoq.
Qivioq Løvstrøm naapertorlugu inuit pisinnaatitaaffii
pillugit kalaallisut taaguutit nalunaarsorsimaffiannik
inerisaanissaq pillugu Siunnersuisoqatigiit
Oqaasileriffimmik suleqateqarnerat, Kalaallit
Nunaanni inuit pisinnaatitaaffii pillugit ilisimasat
siammarternissaannut pingaaruteqarportaaq.
” Inuit pisinnaatitaffii pillugit kalaallisut taaguutinik
amigaateqarpugut. Taakkunannga inerisaagutta Kalaallit
Nunaanni inuit pisinnaatitaaffii pillugit oqalliseriaatsimik
peqataatitsinerusumik tamanut naapertuuttumik
pilersitsisinnaavugut,” Qivioq Løvstrøm oqarpoq.
Nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffii pillugit
suliniuteqarneq pingaartippaattaaq.
” Siunnersuisoqatigiinni sulinitta arlalitsigut
nukittorsarnissaanut
suli amerlasuunik kissaateqarnerput erseqqissassallugu
pingaaruteqarpoq. Pingaartumik inuttut ataasiakkaarluta
ataatsimoorlutalu nunap inoqqaavisut pisinnaatitaaffivut
pineqarpata, siunnersuisoqatigiittut ilinniagaqassuseq
tunngavigalugu piviusorsiortumillu oqallinnissap
qulakkeernissaanut pingaarutilimmik inissisimassaagut.”
Inuttut Pisinnaatitaaffinnut Institutti, Kalaallit
Nunaanni inuit pisinnaatitaaffii siuarsarniarlugit
Kalaallit Nunaanniillu aallaavilerniarlugit, Kalaallit
Nunaanni iliuuseqartussanik qanimut suleqateqarpoq.
Qaninnerpaamik suleqatigisagut tassaapput
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit. Tamatuma saniatigut ilaatigut
suleqatigaagut Ilisimatusarfik, meeqqat illersuisuat
MIO, inuit innarluutillit illersuisuat Tilioq, Kalaallit
Nunaanni Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiit,
Nunatta Eqqartuussiveqarfiinut Siunnersuisoqatigiit
iliuuseqartussallu allat- soorlu Naalakkersuisoqarfiit
assigiinngitsut aamma Nunatsinni Inuit Innarluutillit
Kattuffat (NIIK). Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Siunnersuisoqatigiinnik oqaloqateqartarnerput
Kalaallit Nunaanni inuit pisinnaatitaaffiisa qanoq
inissisimanerat pillugu suliatsinnut aalajaatsumik
tunngavissiivoq. Peqatigiilluta pissutsit Kalaallit
Nunaanni inuiaqatigiinnut pingaaruteqartut, pisortanut
iliuuseqartussanullu pingaarutilinnut allanut,
innuttaasut pisinnaatitaaffiinik nukittorsaanissamik
innersuussutitalinnik nalunaarusiortarpugut. Tamatuma
saniatigut, Kalaallit Nunaanni pissutsinut innuttaasunut
iluaqutaasussamik pitsanngorsarneqarsinnaasut
ukkanneqarnissaannut, peqatigiilluta
Naalagaaffiit Peqatigiit inuit pisinnaatitaaffii
pillugit ataatsimiititaliaannut assigiinngitsunut
nalunaarusiortarpugut. Meeqqat illersuisuat MIO,
inuit innarluutillit illersuisuat Tilioq, Kalaallit
Nunaannilu Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiit
siulittaasuat, Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Siunnersuisoqatigiinni aalajangersimasumik
ilaasortaapput. Tamatumunnga atatillugu Institutti
suliniaqatigiiffinnit Siunnersuisoqatigiinnilu ilaasortat
sinnerinit, Kalaallit Nunaanni inuttut pisinnaatitaaffiit
qanoq innerat pillugu ilisimasassanik paasissutissanillu
nalissaqanngitsunik pissarsisarpoq.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 7
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
OQALUTTUARISAANIKKUT QULAAJAANEQ
OQALUTTUARISAANIKKUT QULAAJAANERMI
INUTTUT PISINNAATITAAFFINNIK INNARLIINERMUT
NAALAGAAFFIUP AKISUSSAANERA
QITIUTINNEQARTARIAQARPOQ
Ilisimatusarfimmi ilisimatusartut siuttoralugit, sorsunnersuup aappaata kingorna
Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsit qulaajaavigineqarput. Suliakkiissutip
nassuiaatitaani inuttut pisinnaatitaafiit qitiutinnissaat Instituttimit amigaatigineqarpoq.
2023-imi juuni qaammat, Kalaallit Nunaanni
Naalakkersuisut siulittaasuata Múte B. Egede-p,
danskillu ilinniartitaanermut- ilisimatusarnermullu
ministeriata Christina Egelundip, oqaluttuarisaanikkut
qulaajaanissamut atatillugu Kalaallit Nunaata
Danmarkillu akornanni pissutsinik qulaajaanissamut
suliakkiissutip nassuiaatitaa saqqummiuppaat.
Suliakkiissutip nassuiaatitaani Ilisimatusarfimmit
aallaaveqartussami, politikkikkut aalajangiinerit
pisimasullu pingaarnerpaat Kalaallit Nunaanni
ineriartornermut, Kalaallit Nunaatalu Danmarkillu
akornanni pissutsinut sunniuteqaqataasimasut
imal. kalaallinut innuttaasunut kinguneqarsimasut
ukkanneqassapput.
Oqaluttuarisaanikkut qulaajaanerup inuttut
pisinnaatitaaffeqarnermik qitiutitsinissaa kalaallillu
maanna inuusut politikkikkut aalajangiinerni pisunilu
akuusut imal. misissuinermi qitiutinneqartumit
sunnerneqartut peqataatinneqarnissaat, Inuttut
Pisinnaatitaaffinnut Instituttimit pingaarutilittut
isigineqarpoq.
Tamanna, ilaatigut nunap inoqqaavisa pisinnaatiaaffii
pillugit Naalagaaffiit Peqatigiit immikkut
nalunaarusiortuata Francisco Calí Tzay-ip februaari
qammat 2023 Kalaallit Nunaannut Danmarkimullu
tikeraarnerani, erseqqissarparput.
Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu innuttaasunik
peqataatitsinissaq suliakkiissummut nassuiaammi
takuneqarsinnaagaluaq, qulaajaanermi tamatumunngalu
atatillugu nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffiisa- ass.
immikkut ilisimasalinnik peqataatitsinikkut- inuttut
pisinnaatitaaffeqarnerup qitiutinneqannginnissaa
ajornartorsiutaavoq.
Inuttut pisinnaatitaaffinnik innarliisimanerit
misissornissaat akuerinissaallu, naalagaaffiup
akisussaaffigaa, taamaammallu Instituttip naliliinera
naapertorlugu qulaajaanissaq pingaarnersiuinermi
kinguarsaqqinneqarani salliunneqartariaqarpoq.
8 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0009.png
Arnat niviarsiaqqallu akuersiteqqaarnagit
spiralilerneqarsimasut, inatsisitigullu
ataataqanngitsut 2023-imi juunip ulluisa arfernanni
statsministerimut Mette Frederiksenimut
Naalakkersuisullu siulittaasuannut Múte Bourup
Egede-imut akerliussutsimik takutitsipput.
INUTTUT PISINNAATITAAFFINNUT INSTITUTTIMIT ILANNGUSSAT INNERSUUSSUTILLU
• Naalagaaffiit peqatigiit nunap inoqqaavisa
pisinnaatitaffii pillugit immikkut
nalunaarusiortartuata Francisco Calí Tzays-
ip februaari qaammat 2023 Kalaallit
Nunaannut Danmarkimullu tikeraarnerani,
oqaluttuarisaanermi qulaajaanermi inuttut
pisinnaatitaaffeqarnerup nunallu inoqqaavisa
pisinnaatitaaffiisa qitiutinneqarnissaannik,
ass. inuttut pisinnaatitaaffiit pillugit immikkut
ilisimasalinnik qulaajaanermi peqataatitsinikkut
qulakkeerinissaq, Instituttip innersuussutigaa.
Qulaajaanissap kinguarsaqqinneqarani
suliassanik pingaarnersiuilluni tulleriiaarinermi
salliunneqartariaqarnera erseqqisarparputtaaq.
• Inuttut pisinnaatitaaffinnik innarliinerit
sukumiisumik qulaajarneqarnissaannik,
inuttut pisinnaatitaaffinnik innarliisimanerit
akuerineqarnissaannut qulaajaanermi,
pineqartunik peqataatitsinissamik
qulakkeerinissap naalagaaffimmit
akisussaaffigineqarnera, immikkut
nalunaarusiortartumut erseqqissaatigaarput.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 9
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
SPIRALILERSUINEQ
SPIRALILERSUISIMANERMI
PINEQARTUT AKUERISAANISSAMUT
TAARSIIFFIGINEQARNISSAMULLU
PISINNAATITAAFFEQARPUT
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit peqatigalugit,
naalagaaffiup innarliinermut tamatumunngalu atatillugu akuersiseqqaarnagit
niviarsiaqqanik arnanillu spiralilersuisimanermut akisussaaffimminik misissuinissaa
ilungersuutigaarput.
2023-imi maaji qaammat naalersoq, kalaallit arnat
amerlaqisut Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu
tusagassiorfinnut sassarlutik, 1966-imiit 1975-imut,
nammineq angajoqqaalluunniit akuersiseqqaarnagit
spiralilerneqarsimanertik oqaluttuarereeraallu, ukioq
sinnertoq qaangiummat spiralilersuisimaneq pillugu
arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumik
misissuinissaq, sivisuumik utaqqineqarsimasoq, kiisami
aallartinneqarpoq. Kalaallit danskillu ilisimatusartut,
maanna suliap annertussusianik aalajangiinissamut
tunuliaqutaasumik arnallu pineqartut misigisaannik
qulaajaanissamut piareersarneq aallartippaat.
Niviarsiaqqat arnallu nammineq
aalajangersinnaanerannik annertuumik
innarliinerusoq, Europami Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Isumaqatigiissummut, Meeqqat pillugit
Isumaqatigiissummut Nunallu Inoqqaavisa
Pisinnaatitaaffii pillugit Isumaqatigiissummut (ILO)
akerliusumik naleqassutsimik innarliinerusinnaasoq
naakkittaatsumillu iliornerusinnaasoq, Inuttut
Pisinnaatitaaffinnut Institutti Kalaallit Nunaannilu Inuit
Pisinnaatitaaffii pilluit Siunnersuisoqatigiit naliliipput.
Taamaammat misissuinissami arlaannaannulluunniit
attuumassuteqanngitsumi, piumassuserinngisamik
spiralilersinnerit inuttut pisinnaatitaaffimmut
kingunerisa immikkut ukkanneqarnissaat, Insituttimit
innersuussutaavoq.
Arnat piumasarinngisaminnik spiralilikkat arlallit
ataatsimoorlutik danskit naalagaaffiannut
piumasaqaateqarnialerput
Nammineq piumassuserinngisamik spiralilersinerit
pillugit oqaluttuat siulliit malitsigisaannik, kalaallit
arnat arlallit sassarput 1990-ikkunniillu maannamut
nammineq piumanngisaminnik spiralilersissimanertik
oqaluttuaralugu. Taamnaammat Instituttip isumaa
naapertorlugu suliat 1991-ip kingorna pisunut tunngasut
ilanngunneqarlutittaaq, piffissap misissuiffigisassap
1991-kingornanut sivitsorneqarnissaa pingaaruteqarpoq.
10 | INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0011.png
INUTTUT PISINNAATITAFFINNUT INSTITUTTIP KALAALLIT NUNAANNILU INUIT
PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT ILANNGUSSAAT
• Inuit pisinnaatitaaffiinut institutti Kalaallit
Nunaanilu Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit 2023-imi februaari qaammat
peqqissutsimut ministerimut Sophie Løhde-
mut ataatsimoorussamik allagaqarnitsinni suliaq
pillugu ernumassuteqarnerput oqaatigaarput
misissuinerullu kinguarsarneqannginnissaata
pingaaruteqassusaa erseqqissarlugu.
Qanoq pisoqarsimaneranik arlaannaannulluunniit
attuumassuteqanngitsumik misissuinerup
saniatigut, arnat innarligaasimanertik
pillugu akuerineqarnissaannik naalagaaffiup
qulakkeerisariaqarnera erseqqissarparputtaaq.
Tamatuma saniatigut pineqartut piffissap
naammaginartup iluani taarsiiffigitittariaqarput.
Arnat ataasiakkaarlutik akuerineqarnissamik
taarsiiffigitinnissamillu qinnuteqartariaqanngillat.
• Naalagaaffiit Peqatigiit nunap inoqqaavisa
pisinnaatitaaffii pillugit immikkut
nalunaarusiortartuat, Francisco Calí Tzay, 2023-
imi februaari qaammat Kalaallit Nunaannut
Danmarkimullu tikeraarmat, Instituttimit
innersuussutit taakku erseqqissarneqarput
spiralilersuisimanerlu pillugu misissuinermi 1991-ip
kingorna pisut ilanngunneqartariaqarnerat immikkut
pingaartillugu oqaatigineqarluni.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 11
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
INATSISITIGUT ATAATAQANNGITSUT
INATSISITIGUT ATAATAQANNGITSUT
AKUERISAANISSAMUT TAARSIIFFIGITINNISSAMULLU
PISINNAATITAAFFEQARPUT
Kalaallit Nunaanni inatsisitigut ataataqanngitsut pillugit Københavns Byret-
imi eqqartuussineq siulleq aallartippat, Inuttut Pisinnaatitaaffinnut Institutti
eqqartuussivilersuussisunut tapersersuisutut ilanngutissaaq.
2023-imi februaarip ulluisa 15-ianni Kalaallit
Nunaanni inatsisitigut ataataqanngitsut 26-
it aappariinnerup avataani inunngortutut,
inatsisitigut ataataqarnerup aalajangernissaanut
pisinnaatitaaffeqarsimannginnertik pillugu, danskit
naalagaaffiat inuttut pisinnaatitaaffimminnik innarliisutut
eqqartuussassanngortippat.
Inatsisitigut ataataqanngitsut tapersersorneqarnissaat
pillugu suliami, Inuttut Pisinnaatitaaffinnut
Instituttip ilanngunnissaa Københavns Byret-
imit maanna akuerineqarpoq. Suliarmi, inuit
pisinnaatitaaffiinut tunngatillugu ajornartorsiutinut
tunngaviusunut arlalinnut- ilaatigut nammineq inuttut-
ilaqutariittullu inuunissamut immikkoortitaanerullu
inerteqqutaaneranut tunngassuteqarpoq.
Inatsisitigut ataataqanngitsut inuttut nammineq
ilaqutariittullu inuunissamut pisinnaatitaaffiat
innarligaasimasoq, kalaaliunertillu aappariinnerullu
avataani inunngorsimanertik pillugu
immikkoortitaasimasut, Inuttut Pisinnaatitaaffinnut
Institutimit naliliivigineqarpoq.
Kalaallit Nunanni inatsisitigut ataataqanngitsut
inatsisitigut inissisimaffiat, Instituttip naliliinera
naapertorlugu, inuttut pisinnaatitaaffimmut akerliuvoq
ukiunilu qulikkaani arlalinni taamaassimalluni.
Inatsisitigut ataataqanngitsut innarligaasutut
akuerineqarnissamut taarsiiffigineqarnissamullu
pisinnaatitaaffeqarput.
Eqqartuussivilersuussisut tamarmik kalaallisut
innuttaasut 1948-ip 1972-illu akornanni aappariinnerup
avataani inunngortuupput 2014-illu tungaanut
inatsisitigut ataatalittut tamatumalu nassatarisaanik
ataatamik naggataanik naggaserneqarsinnaanermik
kingornussisinnaanermillu aalajangernissamut
pisinnaatitaaffeqarsimanatik. Kalaallit Nunaanni
meeqqanut aappariinnerup avataani inunngortunut
tunngatillugu maleruagassat, Danmarkimi meeqqanut
aappariinnerup avataani inunngortunut 1937-imiilli
inatsisitigut ataataqarnerminnik aalajangernissamut
pisinnaatitaaffeqalersunit, allaanerupput.
12 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0013.png
Isak Josenius inatsisitigut
ataataqanngitsut 26-it
pisinnaatitaaffimminnik
innarliisutut danskit
naalagaaffiannik
eqqartuussassangortitsi-
sut ilagaat.
INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23 | 13
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
NAKUUSERNERMUT KINGUAASSIUUTITIGULLU PINNGITSAALIINERMUT
ILLERSORNEQARNEQ
KINGUAASSIUUTITIGUT PINNGITSAALINEQARTUT
TARNIKKULLU NAKUUSERFIGISAT
SAKKORTUNERUSUMIK ILLERSORNEQALISSAPPUT
Kinguaassiuutitigut pinngitsaaliisarneq pillugu inatsimmi akuersissuteqarnissamut
piumasaqaat atuutilerpoq, tarnikkullu nakuusernerup inerteqqutaalernissaa
tullinnguulluni.
2023-imi juulip ulluisa aallaqqaataat tikillugu, Kalaallit
Nunaanni eqqartuussiviit pinerliisoq nakuusersimappat,
sioorasaarisimappat imal. pinngitsaaliisimappat,
imal. pinerlisaq imminut ikiorsinnaasimanngippat
aatsaat kinguaassiuutitigut pinngitsaaliinermut
eqqartuussisinnaasimapput.
Kinguaassiuutitigut pinngitsaaliisarneq pillugu
inatsimmi akuersissuteqarnissamut piumasaqaatip
Kalaallit Nunaanni atuutilernerani, ukioq manna juuli
qaammat aallarnerfigalugu, illuatungeriinni aappap
atoqatiginnikkusunnera qulakkeerneqartussanngorpoq.
Akuersissuteqanngippat kinguaassiuutitigut
pinngitsaaliinerussaaq.
Naalakkersuisut danskillu inatsisinik attuutsitinermut
ministereqarfiat, inatsisissatut siunnersuummi
nutaami, Kalaallit Nunaanni inoqutigalugit
qanigisani tarnikkut nakuusernerup inatsisitigut
inerteqqutaalernissaa anguniagaammat, tarnikkut
nakuuserfigisat illersorneqarnerulernissartik aamma
qilanaarisinnaanngorpaat.
Tarnikkut nakuuserfigineqarneq annertuumik
innarliinerummat pineqartunut sivisuumik
kinguneqarsinnaasoq, suliniut Inuttut Pisinnaatitaffinnut
Instituttimit pitsaasutut isigineqarpoq.
Inatsisissatut siunnersuutip, illersuinerup inunnut
najugaqatigiinngitsunuttaaq atuutsinneqarnissaa,
tusarniaanermi akissutitsinni innersuussutigaarput.
Inatsisissatummi siunnersuummi tarnikkut
nakuusernerup- inuit illoqatigiinngitsut imal.
inoqutiginngisanut allatigut imminnut atassuteqanngitsut-
akornanni pineqaatissiissutaasinnaanissaa
anguniarneqanngilaq.
Kinguaassiuutitigut pinngitsaaliisarneq pillugu inatsimmi
akuersissuteqaqqaarnissamut piumasaqaammik
tarnikkullu nakuusernerup inerteqqutaalernissaanut
inatsisissatut siunnersuummik ilusiliinermut atatillugu
qaammarsaaneq ilinniartitsinerlu aqqutigalugit,
innuttaasut ilisimasaannik annertusaanissamut
atugassanik immikkoortitsisoqarnissaa,
Instituttip innersuussutigaa. Kalaallit Nunaanni
Isumaginninnermut Aqutsisoqarfiup pitsaaliuinermut
immikkoortortaavata Paarisap 2023-imi juuli qaammat
kinguaassiuutitigut pinngitsaaliisarneq pillugu
inatsimmi akuerseqqaarnissamut piumasaqaat pillugu
paasititsiniaaneq aallartippaa.
14 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0015.png
INUTTUT PISINNAATITAAFFINNUT INSTITUTTIP KALAALLIT NUNAANNILU INUIT
PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT ILANNGUSSAAT
• Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Siunnersuisoqatigiit Kalaallit
Nunaanni Naligiissitaanermut
Siunnersuisoqatigiit peqatigalugit,
kinguaassiuutitigut pinngitsaaliisarneq
pillugu inatsimmi akuerseqqaarnissamut
piumasaqaammik Naalakkersuisut
akuersisseqqullugit kaammartorpagut.
• Kalaallit Nunaanni kinguaassiuutitigut
pinngitsaaliisarneq pillugu
aalajangersakkamik akuerseqqaarnissamik
piumasaqaatitalimmik atuutilersitsinerup
inuttut pisinnaatitaaffinnut iluaqutitai 2022-
imi paasissutissani saqqummiuppagut.
Naalagaaffit Peqatigiit arnat pillugit
ataatsimiititaliaannut nunanilu tamalaani inuit
pisinnaatitaaffii pillugit toqqammavissatut
akuersissutaasuni, ilaatigut arnat
nakuuserfigineqartarnerannik akiuiniarnermi
Istanbulimi isumaqatigiissummik
taaneqartartumi, Europami
Siunnersuisoqatigiit isumaqatigiissutaanni
nassuiarneqartumi, innersuussutinut
malinnippoq.
• Kalaallit Nunaanni pinerluttaalisitsinermut
inatsimmut allannguutissatut
siunnersuummut (tarnikkut nakuuserneq
pillugu immikkut aalajangersagaq)
pillugu oqaaseqaat 2023-imi Instituttimit
nassiunneqarpoq.
INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23 | 15
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
IMMIKKOORTITAANERMUT ILLERSUGAANEQ
INATSISISSATUT SIUNNERSUUMMI NUTAAMI
IMMIKKOORTITSINERMUT SAKKORTUNERUSUMIK
ILLERSORNEQARNISSAQ ANGUNIARNEQARPOQ
Immikkoortitaanani assigiimmik pineqarnissaq pillugu aalajangiisartunik
arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsunik pilersitsinikkut, Naalakkersuisut
immikkoortitsinermut illersuineq nukittorsarniarpaat.
Kalaallit Nunaanni naligiissitaaneq pillugu inatsit
taamaallaat suiaassutsikkut immikkoortitsinermut
illersuivoq, illersuinerlu pingaarnertut
inuussutissarsiutini atuulluni. Naligiisitaanermut
immikkoortitsinnginnissamullu nutaamik inatsisissatut
siunnersuusiornikkut, immikkoortitsinerup
toqqammavissat amerlaneroqisut tunngavigalugit
nalinginnaasumik inerteqqutaalernissaa,
Naalakkersuisut maanna anguniagaraat.
Inatsit akuersissutaassappat, naartuneq, erninermut
atatillugu sulinngiffeqarneq, atoqatigiinnikkut isuma,
suiaassutsikkut kinaassuseq, suiaassutsimik takutitsineq,
suiaassutsit assigiinngissutaat, ammip qalipaataa, inuttut
atukkat imal. inuiaassuseq, inuttut innarluuteqarneq,
ukiut, politikkikkut isuma upperisarlu tunngavigalugit
immikkoortitsineq inerteqqutaalissaaq.
Naligiissitaanermut aalajangiisartoqatigiinnik
innuttaasut assigiinngisitaaneq pillugu
maalaaruteqarfigisinnaasaannik pilersitsisoqarnissaa,
Inatsisissatut siunnersuummi anguniagaavortaaq.
Illersuinissamut amerlanerusunik
tunngavissaqalernissamik innuttaasullu
immikkoortitsineq pillugu, aalajangiisartunut
arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsunut
maalaaruteqarnissamut periarfissaannik
nukittorsaanissap, Kalaallit Nunaannit
kissaatigineqarnera, Inuttut Pisinnaatitaaffinnut
Instituttimit pitsaasutut isigineqarpoq.
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit peqatigalugit, ukiuni arlalinni
Kalaallit Nunaanni immikkoortitsisarnermut
illersuinerup annikinnera apeqquserparput. 2016-imiit
illersugassani tamani immikkoortitsisarnermut
illersuinerup nukittorsarnissaanut, maalaaruteqarnermi
aalajangiisartunik arlaannaannulluunniit
attuumassuteqanngitsunik, immikkoortitsisarnermut
tunngasunik suliaqarsinnaasumik pilersitsinissamut,
Naalakkersuisut kajumissaarpagut.
16 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0017.png
LGBT+ - it tassaapput
immikkoortitaanermut
annertunerusumik
illersorneqalernissamut
qilanaalersinnaasut. 14. juli 2023
pisinnaatitaffitik pillugit Nuummi
Nuuk Pride qulequtsikkami
akerliussutsimik takutitsipput.
INUTTUT PISINNAATITAAFFINNUT INSTITUTTIP KALAALLIT NUNAANNILU INUIT
PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT ILANNGUSSAAT
• Maalaarutinik naligiissitaanermut tunngasunik
aalajangiisartoqatigiinngortussat,
assigiinngisitaaneq pillugu maalaarutinik
kinguneqarluartumik suliaqarsinnaanissaat
qulakkeerniarlugu, 2023-imi aasakkut
naligiissitaaneq immikkoortitsisarnerlu
pillugit inatsisissatut siunnersuutip
tusarniaassutaaneranut akissut nassiupparput.
Akissummi ilaatigut Aalajangiisartut naammattunik
aningaasaliiffigineqarnissaasa pingaaruteqarnera
erseqqissarparput.
• Killiffissiuilluni nalunaarusiani arlalinni,
Naalagaaffiit Peqatigiit ataatsimiititaliaanni
nalunaarusiani, Naalagaaffiit Peqatigiit ammip
qalipaataa tunngavigalugu immikkoortitsisarneq
pillugu ataatsimiititaliaani, Naalagaaffiit
Peqatigiit arnat pillugit ataatsimiititaliaani
naliliisarnerlu tamanut atuuttoq (UPR)
tunngavigalugit, inuttut pisinnaatitaaffiup qanoq
nukittorsarneqarsinnaanera nassuiarparput.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 17
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0018.png
INUNNIK INNARLUUTILINNIK ASSIGIIMMIK PINNINNEQ
NAJUGAQARFISSATUT NEQEROORUTINI
KINGUAASSIUUTITIGUT INNARLIINERNUT ILLERSUINEQ
SAKKORTUSISARIAQARPOQ
Inuit innarluutillit kinguaassiuutitigut innarligaasimasut katsorsartinnissamik
neqeroorfigineqartariaqarput, ulloq unnuarlu najugaqarfinni najugaqarfissatullu
neqeroorutini najugaqartunut isumannaallisaaneq nukittorsarneqartariaqarpoq.
Arnap 22-inik ukiullip annertuumik innarluutillip
2022-imi ukiakkut najugaqarfissatut neqeroorummi
kinguaassiuutitigut pinngitsaalisaareernerup
kingunerisaanik meerartaareernerata kingorna, Kalaallit
Nunaanni najugaqarfissatut - aamma ulloq unnuarlu
neqeroorutini isumannaallisaaneq oqallisigineqaqaaq.
Inuit innarluutillit – pingaartumillu najugaqarfissatut
neqeroorutini najugaqartut – innuttaasunut
allanut naleqqiullutik kinguaassiuutitigut
innarligaagajunneroqaat. Taamaattumik pisortat inunnut
innarligaasimasunut pitsaaliuinermut tunngatillugu
iliuuseqarnissaat ikiuunnissaallu pingaaruteqarpoq.
Aggusti qaammat Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit,
Inuit innarluutillit illersuisuat Tilioq, Inuttullu
Pisinnaatitaaffinnut Institutti, ajornartorsiutinik
ukkassisumik, Kalaallit Nunaannilu najugaqarfissatut
neqeroorutini najugaqartut kinguaassiuutitigut
innarligaasinnaanermut qanoq pitsaanerusumik
illersorneqarnissaannut, arlalinnik innersuussutitalimmik
nalunaarusiorput.
Innersuussutit ilaat tassaavoq pisortat najugaqarfissatut
neqeroorutini nakkutilliisariaqarnerat, inuillu
innarluutillit innarliinermik nalunaarutiginninnissamut
isumannaatsumik periarfissaqarnissaannik
isumaginnittariaqarnerat. Innarliinernik
pitsaaliuinermut innarliinissamillu sioorasaarinernut,
pisortat akisussaffeqarnerat, nalunaarusiami
pingaartinneqarportaaq.
Kinguaassiuutitigut innarligaanerup kinguneri sivisuumik
atuussinnaallutillu ajoqusiisinnaapput. Inuttut pissutsip
allanngornera, annilaanganeq, nerinaveersaarneq
sinnarliornerlu, nalerisimaannginnertut
kinguaassiuutitigut innarligaasimasunit
18 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0019.png
Inuit innarluutillit najugaqarfissatut – aamma ulloq unnuarlu
neqeroorutini najugaqartut innarluuteqarnertik najugaqariaasertillu
pissutigalugit kinguaassiuutitigut innarlerneqarnissamut, marloriaammik
aarlerinartorsiornerupput. Taamaammat pisortat innarligaasinnaanerup
akiorneqarnissaanik qulakkeerinissamut annertusisamik
akisussaaffeqarput.
Anja Hynne, Kalaallit Nunaanni inuit innarluutillit illersuisuat.
misigineqarsinnaasartut, ilaannamininnguaraat.
Taamaammat inuit innarluutillit kinguaassiuutitigut
innarlerneqarsimasutut, misigisimasaq
iliuuseqarfigisinnaajumallugu anigoruminaatsumik
nalaataqarsimasunut naapertuuttunik
neqeroorfigineqarnissaat pingaaruteqarpoq.
Inuit innarluutillit kinguaassiuutitigut innarligaasimasut
tapersersorneqarnissaat piginnaanngorsaqqinnissamillu
neqeroorfigineqarnissaat inuttut pisinnaatitaaffittut
qulakkiigaavoq. Tapersersorneqarneq pinerlineqartut
timikkut tarnikkullu ajoquserneqarnerup
ajorunnaarsinneqarnissaanut inuttullu
inooqataaqqilernissaannut iluaqutaassaaq.
Naalagaaffiit Peqatigiit inuit innarluutillit
pillugit isumaqatigiissutaat Kalaallit Nunaannit
akuerineqarpoq, Istanbulimilu isumaqatigiissutip
arnanut nakuusertarnerup angerlarsimaffimmilu
nakuusertarnerup pitsaaliornissaannut
akiorneqarnissaannullu Europami Siunnersuisoqatigiit
isumaqatigiissutaata akuerineqarnissaa 2022-imi
isumaqatigiissutaalluni. Taamaalillutik pisortat
inunnut innarluutilinnut nakuuserneq atornerluinerlu
sunaluunniit pitsaaliniarlugit naapertuuttunik
iliuuseqarnissaq pisussaaffigilerpaat.
KALAALLIT NUNAANNI INUIT PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT,
INUIT INNARLUUTILLIT ILLERSUISUAT INUTTULLU PISINNAATITAAFFINNUT INSTITUTTIP
INNERSUUSSUTIGAAT:
• Meeqqanut, inuusuttunut Ilaqutariinnullu
Naalakkersuisoqarfik, Isumaginninnermut
Aqutsisoqarfik suleqatigalugu, najugaqarfissatut
-aamma ulloq unnuarlu neqeroorutini
najugaqartunik kinguaassiuutitigut innarliinernut
pitsaaliuinermik qulakkeerisussanik
maleruagassiorput.
• Meeqqanut, inuusuttunut Ilaqutariinnullu
Naalakkersuisoqarfik Isumaginninnermut
Aqutsisoqarfik suleqatigalugu, najugaqarfissatut
– aamma ulloq unnuarlu neqeroorutini
najugaqartunut kinguaassiuutinut tunngatillugu
qaammarsaanermik kinguaassiuutitigullu
peqqinnermik nukittorsaasussamik suliniuteqarput.
• Meeqqanut, inuusuttunut Ilaqutariinnullu
Naalakkersuisoqarfik Isumaginninnermut
Aqutsisoqarfik suleqatigalugu, inunnut
innarluutilinnut kinguaassiuutitigut
innarligaasimasunut, anigoruminaatsumik
nalaataqarnermi katsorsartinnissamut
neqeroorutinut naapertuuttunut periarfissiinissamik
qulakkeeripput.
• Meeqqanut, inuusuttunut Ilaqutariinnullu
Naalakkersuisoqarfik Isumaginninnermut
Aqutsisoqarfik suleqatigalugu, inuit innarluutillit
kinguaassiuutitigut innarligaasimasut
pillugit ilisimasatigut pitsaanerusunik
tunngavissaqarnissamik taakkulu
nalunaarutiginnittariaasaannik annertunerusumik
ilisimasaqarlernissamik qulakkeeripput.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 19
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0020.png
INUIT PISINNAATITAAFFIINIK ILISIMASAQARNEQ
APEQQUTIT OQALOQATIGIISSUTISSAT INUIT
PISINNAATITAAFFII PILLUGIT INNUTTAASUT
ILISIMASAANNIK NUKITTORSAAPPUT
Inuit pisinnaatitaaffii pillugit apeqqutit oqaloqatigiissutissat iluaqutsiullugit
ilinniarnertuunngorniarfinni kommuninilu sulisuni suleqatigiissuteqartitsinerni
(workshops), Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit,
kalaallit pisinnaatitaaffii pillugit oqaloqatigiinnernik soqutiginartunik naapertuuttunillu
pilersitsipput.
” Kinaassutsivit naleqartitavillu ataqqineqarnerat
ulluinnarni qanoq misigaajuk?” apeqqutit
oqaluuserisassat inuit pisinnaatitaaffii pillugit Nuummi
Sisimiunilu ilinniarnertuunngorniartut akornanni,
kiisalu Kommuneqarfik Sermersuumi Meeqqanik
Ilaqutariinnillu Sullissivimmi sulisut akornanni,
oqaloqatigiinnernik nutaanik aallartitseqataasut ilaanni
taanna apeqqutigineqarpoq.
Apeqqutit oqaluuserisassat Kalaallit Nunaanni
innuttaasut inuit pisinnaatitaffii pillugit ilisimasaannik
nukittorsaanissaq siunertaralugu inerisagaapput,
apeqqutillu sammisanik soorlu makkunannga
aallaaveqarlutik: ’Kalaallit Nunaanni inuuneq’,
’Pisinnaatitaaffitit ilisimakkit piumasaqaatigalugillu’
aamma ’Nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffii’
”Apeqqutit oqaluuserisassat ulluinnarni inuit
pisinnaatitaaffiisa qanoq pisariaqarnerannik
oqaluuserinninnissamut atussallugit pitsaasuupput,”
Aputsiaq Larsen, Sisimiut-ni GUX-imi ilinniartoq
oqarpoq.
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit allatseqarfianni pisortaq Tina Dam
naapertorlugu, apeqqutit oqaluuserisassat, ilaatigut
inuit pisinnaatitaaffiisa innuttaasut ulluinnaannut
atassusernerisigut, kalaallini inuiaqatigiinni amerlassuuni
20 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0021.png
inuit pisinnaatitaaffii pillugit oqaloqatigiinnernik
kinguneqarluartunik pilersitsisinnaanissaq, annertuumik
nukittoqutigaat.
Siunnersuisoqatigiinnit tamanna- ilaatigut
Kommuneqarfik Sermersuumi Meeqqanut
Ilaqutariinnullu sullissivimmi atorfillit
suleqatigiissuteqartinneqarneranni (workshop)
misilittakkatigut -paasineqarpoq.
”Tina Dam naapertorlugu sullissivimmi sulisut
apeqqutit oqaloqatigiissutissat pitsaalluinnartutut
naliliivigaat apeqqutillu oqaloqatigiissutissat
allanik isumaliutersuuteqalersitsinerat pingaartutut
erseqqissarlugu.
”Apeqqutit oqaloqatigiissutissat, ilinniartitsinermi
naleqqutiinnaratik sammisaqartitsinernut
kinguneqarluartunut oqallinnernullu soqutiginartunut
assigiinngitsorpassuartigut pitsaasumik
tunngavissiisinnaapput, Siunnersuisoqatigiit apeqqutit
oqaloqatigiissutissat annertuumik soqutigineqarnerat
misigaat, ukiallu ingerlanerani annertunerujussuarmik
siammarnissaat qilanaaralugu,”Tina Dam oqarpoq.
Tamanna tunngavigalugu Kalaallit Nunaanni Inuit
Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit taama
suleqatigiissitsinerit apeqqutillu oqaloqatigiissutissat
nuna tamakkerlugu ilinniarfinnut, suliniaqatigiiffinnut
peqatigiiffinnullu siammarneqarnissaat
pilersaarusiorpaat.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 21
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0022.png
PAASISSUTISSANIK AMIGAATEQARNEQ INUTTULLU PISINNAATITAAFFIIT
AAQQISSUUSSAMIK PAASISSUTISSANIK
KATERSINEQ INNUTTAASUT PISINNAATITAAFFIINIK
ILLERSUINERMUT NUKITTORSAATAASINNAAVOQ
Ilisimasanik paasissutissanillu aaqqissuussamik katersineq, innuttaasut
pisinnaatitaaffiinik illersuinissap nukittorsarnissaanut piumasaqaataavoq.
Ukioq kingulleq, iliuusissatut siunniussanik
aalajangersimasunik pilersaarutinillu, innuttaasut inuttut
pisinnaatitaaffiinik siuarsaanissamik siunnerfilinnik,
Naalakkersuisut suliaqarput. Assersuutigalugu Kalaallit
Nunaata qanoq ililluni Naalagaaffiit Peqatigiit meeqqat
pillugit isumaqatigiissutaannik eqquutsitsinissaanik
qulakkeerinissaanut iliuusissatut pilersaarut, 2022-
imi Naalakkersuisut saqqummiuppaat, 2023-imilu
upernaakkut Meeqqanut, Inuusuttunut Ilaqutariinnullu
Naalakkersuisoqarfiup, Qamani qulequtsiullugu
imminut toquttarnermik pitsaaliuinissamut iliuusissatut
siunniussaq tusarniaassutigaa.
Siunnersuutinut taakkununnga qisuariaatitut Inuttut
Pisinnaatitaaffinnut Instituttip iliuuseqartussalu
allat arlallit, Naalakkersuisut, ersarissunik
uuttorneqarsinnaasunik anguniagassanik
siunniussinissaat paasissutissallu kimit qanorlu
katersorneqarnissaat pillugit nassuianissaat,
innersuussutigaat.
Instituttip, Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii
pillugit Siunnersuisoqatigiit, meeqqat illersuisuat
MIO, inuit innarluutillit illersuisuat Tilioq Kalaallit
Nunaannilu iliuuseqartussat allat arlallit, allatigut
aaqqisuussamik paasissutissanik katersinermik
nukittorsaanissaq, innersuussutigaattaaq. Matumani
pineqartut ilaatigut tassaapput inunnut innarluutilinnut
tunngasut inatsisinullu tunngasut. Taakkunani tamani,
paasissutissanik suiaassutsimut, ukiunut allanullu
immikkoortiterisinnaanissamut periarfissamik
qulakkeerinissaq, pingaaruteqarpoq. Paasisutissanik
immikkoortiterineq innuttaasut assigiinngitsut inuttut
PAASISSUTISSANIK AMIGAATEQARNEQ
INUTTUT PISINNAATITAAFFEQARNERMUT
AJORNARTORSIUTAAVOQ
Paasissutissat ass, innuttaasunut
sanngiiffilinnut, pissutsit qanoq innerannut
paasisimasaqalersitsisinnaapput, pisortallu
innuttaasut pisinnaatitaaffii illersorniarlugit
iliuusissamik siunnerfilernissaannut periarfissaannik
nukittorsaallutik. Taamaammat paasissutissanik
amigaateqarneq inuttut pisinnaatitaaffeqarnermut
ajornartorsiutaavoq.
Paasissutissanik katersinerup pingaaruteqassusaa,
Naalagaaffinni Peqatigiinni inuit pisinnaatitaaffiinut
tunngasunit arlalinnit, oqaatigineqarpoq.
2021-imi Naalagaaffiit Peqatigiit arnat pillugit
ataatsimiititaliaata ass. imminut toquttartut
naartuersittartullu amerlaqisut pillugit
patsisaasunut tunngatillugu, Kalaallit Nunaata
paasissutissanik annertunerusunik katersinissaa
innersuussutigaa. Tamatumunnga assingusoq,
naliliisarneq tamanut atuuttoq Universal
Periodic Review (UPR), arnanut meeqqanullu
nakuusertarneq pillugu paasissutissanik
ujartuinermut atatillugu, innersuussutaavoq.
22 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0023.png
pisinnaatitaaffiinik assigiinngisitsisinnaanernik
ersersitsisinnaavoq.
Kalaallit Nunanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit naapertorlugit, paasissutissanik
katerseriaatsit atorneqartut, kalaallinut inuiaqatigiinnut
Kalaallit Nunaannilu unammilligassanut
naapertuussarnissaat pingaaruteqarpoq. Taamaammat
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit qarasaasiakkut paasissutissiivimmik
digitaliusumik (Indigenous Navigator), nunap
inoqqaavinut aaqqissuussamik, inuttut atugassarititaasut
pisinnaatitaffiillu pillugit paasissutissanik
katersinissamut periarfissiisumik sakkussalimmik
atuinissaq toqqarpaat. Paasissutissiivik, Inuttut
Pisinnaatitaaffinnut Instituttimit Tebtebba Foundation,
IWGIA, ILO aamma Forest Peoples Programme
suleqatigalugit inerisarsimasoq, nunap inoqqaavisa
nunarsuaq tamakkerlugu pisinnaatitaafitsigut qanoq
inissisimanermut ataatsimut isiginnilersitsivoq.
INUTTUT PISINNAATITAAFFINNUT INSTITUTTIP KALAALLIT NUNAANNILU INUIT
PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNERSUISOQATIGIIT ILANNGUSSAAT
• 2022-imi ukiakkut Naalagaaffiit Peqatigiit
meeqqat pillugit isumaqatigiissutaannik
eqquutitsinissamut iliuusissatut
pilersaarutip tusarniaassutigineqarnerani
akissummi, iliuusissanut pilersaarummi
suliniutinut tunngatillugu takussutissiissutit
uuttorneqarsinnaasut, paasissutissat suut suliniutit
killiffiinik paasissutisseeqataasinnaasut Instituttimit
ujartorneqarput.
• 2023-imi upernaakkut Qamani-mik qulequtserlugu
2023-imiit 2028-imut imminut toquttarnerup
pitsaalineqarnissaanut iliuusissatut siunniussamut
tunngatillugu tusarniaanermi akkissummi
innersuussuterput tassaavoq, Meeqqanut,
Inuusuttunut Ilaqutariinnullu Naalakkersuisoqarfiup
siunnersuummi anguniakkanut tamanut
takussutissiissutinik ersarissunik
uuttorneqarsinnaasunik ilassuteqarnissaa, kiisalu
paasissutissat kimit qanorlu katersorneqarnissaannik
nassuiaanissaa.
• 2023-imi aasakkut Naalagaaffiit Peqatigiit inuit
innarluutillit pillugit isumaqatigiissutaannik
2024imiit 2034-imut atuuttussamik
eqquutsitsinissamut iliuusissatut pilersaarumut
siunnersuutip tusarniaassutaaneranut atatillugu
akissutitsinni, pilersaarummi iliuuseqarfissani
ataasiakkaani anguniakkat tigussaasut
ujartorpavut.
• Naalagaaffiit Peqatigiit nunap inoqqaavisa
pisinnaatitaaffii pillugit immikkut
nalunaarusiortartuata Francisco Calí Tzay-
ip 2023-imi februaari qaammat Kalaallit
Nunaannut Danmarkimullu tikeraarnerani,
Kalaallit Nunaanni inuttut pisinnaatitaaffinnut
attuumassuteqartuni nunallu inoqqaavisa
pisinnaatitaaffiinut tunngasuni paasissutissanik
amigaateqarneq, unammilligassatut
annertuutut Instituttip ilaatigut uparuarpaa.
Eqqartuussivinni paasissutissanik katersinerup
nukittorsarneqarnissaanik, meeqqanut
arnanullu nakuusernerup annertussusaa
qanorlu ittuunera pillugit ilisimasanik
annertunerusunik pissarsisinnaajumalluni,
nakuuserneq suiaassutsimut, ukiunut,
inuttut innarluuteqarnermut ilisarnaatinullu
allanut immikkoortiterneqarsinnaanissaa
pillugu paasissutissanik katersinissamik
pisariaqartitsineq erseqqissarparput.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
NAAPERTUILLUARTUMIK EQQARTUUNNEQARNEQ
NAAPERTUILLUARTUMIK EQQARTUUNNEQARNISSAMUT
PISINNAATITAAFFIK ILUNGERSORTINNEQARPOQ
Kalaallit Nunaanni eqqartuussivinni suliat qanoq sivisutigisumik ingerlanneqartarnerat
pillugu, tamanit ilisimaneqartunik naatsorsueqqissaarnermi kisitsisinik
pissarsiassaqannginnera, qarasaasiakkut sullississutit pisoqalisimanerat inatsisitigullu
taaguutit assigiiaannginnerat unammilligassaapput. Kalaallit Nunaanni eqqartuussiviit
ilungersortitaanerat innuttaasut inatsisitigut inissisimanerannut unammilligassiivoq
Kalaallit Nunaanni eqqartuussivinni qarasaasiakkut
sullississutit ukiuni arlertuni nutarterneqarsimanngillat.
Paasissutissanik Kalaallit Nunaanni inuttut
pisinnaatitaaffiit qanoq innerannik ersersitsisinnaasunik
pissarsisinnaaneq, inatsisinullu pingaarnernut
tunngatillugu taaguutit assigiissaakkat eqqartuussiviit
amigaatigaat. Eqqartuussiveqarnermut Aqutsisoqarfik
Kalaallit Nunaanni suliani tamani ingerlatsinerit
sivisussusaannik naatsorsueqqissaartanngimmat,
Kalaallit Nunaanni eqqartuussinerit piffissap
naammaginartup iluani aalajangiivigineqartarnersut
paasineqarsinnaanngilaq. Pingaartumik
siusinnerusukkut ilaatigut 2020-imi Inatsiseqarnermut
ministereqarfimmiit naatsorsukkat, sivisoqisumik
sulianik ingerlatsisarneq takutimmassuk, tamanna
namminermi ajornartorsiutaavoq.
Taakkuupput Kalaallit Nunaanni eqqartuussiveqarnermi
ajornartorsiutaasut ilaat, kalaallillu innuttaasut
naapertuilluartumik eqqartuunneqarnissaannut
unammilligassiisut. Europami inuit pisinnaatitaaffii
pillugit isumaqatigiissummi artikel 6 naapertorlugu
kinaluunniit naapertuilluartumik, piffissap
naammaginartup iluani eqqartuunneqarnissamut
pisinnaatitaaffeqarpoq. Suliassap pisariaqanngitsumik
kinguarsarnagu suliarineqarnissaanut pisinnaatitaaffik
innuttaasutut politikkikkullu pisinnaatitaaffiit pillugit
Naalagaaffiit Peqatigiit isumaqatigiissutaannit aamma
illersugaavoq.
Kalaallit Innuttaasut naapertuilluartumik
eqqartuunneqarsinnaanerannik qulakkeerinissamut
akisussaaffik suli danskit naalakkersuisuiniippoq.
Pingaartumik inatsiseqarnermut ministereqarfiup
Danmarkimilu Eqqartuussiveqarnermut
Aqutsisoqarfiup, kalaallinut innuttaasunut inatsisitigut
illersugaaneq pitsanngortinniarlugu siunnerfilimmik
suliniuteqarnissaa, pingaaruteqartutut Instituttimit
naliliivigineqarpoq. Naalakkersuisut 2022-imi
januaarimiit tamatuminga annertunerusumik
ukkassisut qanimut suleqatigalugit, suliaq
ingerlanneqartariaqarpoq.
Assigiiaanik taaguusersuinissamut inerisaaneq,
Oqaasileriffimmit, inatsisinut tunngatillugu kalaallisut
taaguutinik inerisaanissamut assigiissaarinissamullu
2023-imi danskit aningaasanut inatsisaanni
aningaasaliiffigineqartumit aallaaveqarpoq.
’Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivimmi nutserineq’
qulequtsiullugu nalunaarusiami, Kalaallit Nunaanni
Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit
Ilisimatusarfillu suleqatigalugit, Instituttimit 2019-
imi saqqummiunneqartumi innersuussut, suliniummi
ersersinneqarpoq.
Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaffii pillugit
Siunnersuisoqatigiit suleqatigalugit, Institutti
arlalinnik inuttut pisinnatitaaffeqarnermut
pitsanngorsaataasinnaasunik innersuussuteqarpoq.
24 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0025.png
KALAALLIT NUNAANNI INUIT PISINNAATITAAFFII PILLUGIT SIUNNRERSUISOQATIGIIT INUTTULLU
PISINNAATITAAFFINNUT INSTITUTTI IMA INNERSUUSSIPPUT:
• Eqqartuussiveqarnermut Aqutsisoqarfik
ukiumoortumik sulianik tamanik ingerlatsinerit
sivisussusaannik naatsorsueqqissaartassasoq
tamanullu saqqummiussisassasoq
• Kalaallit Nunaanni eqqartuussiviit sapinngisamik
piaarnerpaamik ullutsinnut naleqqussakkanik
qarasaasiakkut sullississutinik peqalernissaat,
inatsisinik atuutsitinermut ministereqarfiup
Eqqartuussiveqarnermullu Aqutsisoqarfiup
qulakkiissagaat
• Inatsisinik atuutsitinermut ministereqarfik
Eqqartuussiveqarnermullu Aqutsisoqarfik
Kalaallit Nunaanni eqqartuussivinni
paasissutissanik katersivimmik
digitalinngorsakkamik naammattumik
pilersitsissasut.
INATSISARTUNUT NALUNAARUSIAQ 2022-23 | 25
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
KALAALLINIK DANMARKIMIITTUNIK ASSIGIIMMIK PINNINNEQ
ANGAJOQQAATUT PIGINNAASANIK MISISSUERIAASEQ
KALAALLIT OQAASIINUT KULTURIANNULLU
NALEQQUSSARNEQASSAAQ
Angerlarsimaffiup avataanut inissiinernut tunngatillugu, innuttaasut kalaallit
angajoqqaatut piginnaasaasa, misissueriaaseq kulturimut naleqqussagaq atorlugu
naliliivigineqartarnissaasa qulakkeerneqarnissaanut, Folketingimi amerlanerussuteqartut
7,8 mio koruuninik aningaasaliipput
2023-imi februari qaammat, kalaallit ilaqutariit
meerartaannut tunngatillugu, sulianik ingerlatsinermi
suleqatigiinnermut nukittorsaanermi atugassanik,
Folketingi 7,8 mio. koruuninik aningaasaliivoq.
Suliniummi danskit pisortaqarfiisa, angerlarsimaffiup
avataanut inissiisarnernut tunngatillugu
kukkusumik tunngaveqarluni innuttaasut kalaallit
angajoqqaatut piginnaasaannik misissuisarnerat
pitsaaliorneqassaaq. Tarnip pissusaanik misissueriaatsit
ullumikkut pisortanit atorneqartut, kalaallit
kulturiannut naleqqussagaanngillat. Kalaallit
angajoqqaat naliliivigineqarnermi kulturimut
naleqqussakamik atuilluni misissorneqarnermiit
angusagissaannginnerusinnaasarnerat, tamatuma
kinguneraa.
Kalaallit angajoqqaat angajoqqaatut piginnaasaannik
kukkusumik naliliinerit, Inuttut Pisinnaatitaaffinnut
Instituttip naliliinera naapertorlugu ajornerpaaffiani
meeqqap angerlarsimaffiup avataanut
inissitassaanngitsup inissinneqarneranik
kinguneqarsinnaammata, angajoqqaanut meeqqanullu
annertuumik kinguneqarsinnaapput. Taamaalilluni
misissueriaatsinik kulturimut naleqqussarsimanngitsunik
atuineq, kalaallinik Danmarkimiittunik
immikkoortitsinermik kinguneqarsinnaavoq
ilaqutariittullu inuunissamut pisinnaatitaaffimmik
innarliisinnaalluni.
Naalagaaffiit Peqatigiit nunap inoqqaavisa
pisinnaatitaaffii pillugit immikkut nalunaarusiortartuata
Danmarkimut Kalaallit Nunaannullu
tikeraarnerminut atatillugu, kalaallit Danmarkimi
immikkoortinneqarnerannik isornartorsiuinerata
kingorna aningaasaliisoqarpoq. Isornartorsiuinermini
misissueqqissaarnermut innersuussutinullu, Inuttut
Pisinnaatitaaffinnut Instituttimit 2022-imi tamanut
saqqummiunneqartumut innersuussivoq, kalaallillu
meerartaasa Danmarkimiittut angerlarsimaffiup
avataanut inissinneqarsinnaanerisa, Danmarkimi
meeqqanut allanut sanilliullugu arfineq marloriaammik
annertunerunera ernumanartillugu.
Danmarkimi meeqqat tamarmik 1 procentii
angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarput,
meeqqalli Kalaallit Nunaanni inunngortut imal.
angoqqaat arlaat minnerpaamik ataaseq Kalaallit
Nunaanni inunngortut akornanni angerlarsimaffiup
avataanut inissinneqartut 7%-iullutillu 5%-iupput.
Misissueqqissaarneq, ilaatigut peqatigiiffimmit Mentor
Emmanuel-imit, tamatumunngalu atatillugu ilaasortanit
tamatuma kingorna peqatigiiffimmik SILA360-imik
pilersitsisunit, kalaallit meerartaasa angerlarsimaffiup
avataanut inissinneqartut pisinnaatitaaffiinik
suliniuteqartunittaaq kaammattuineq tunngavigalugu,
aallartinneqarpoq.
26 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23
 GRU, Alm.del - 2023-24 - Bilag 6: Henvendelse af 26/10-23 Institut for Menneskerettigheders beretning til Inatsisartut 2022-23
2770571_0027.png
30 | INATSISARTUNUT NALUNA ARUSIAQ 2022-23