§71, Alm.del - 2023-24 - Bilag 78: § 71-tilsynets endelige tilsynsrapport for anmeldt tilsynsbesøg den 8/9-2023 på døgninstitutionen Aqisseq i Nuuk, Grønland (tilsynsbesøg nr. 8)

Tilsynet i henhold til grundlovens § 71 2023-24
§71 Alm.del Bilag 78
Offentligt

Nuummi ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmut Aqissimut

siumut nalunaaqqaarluni nakkutilliilluni alakkaaneq pillugu

nalunaarusiaq (Nakkutilliilluni alakkaaneq 8)

1. Aallaqqaasiut

Tallimanngornermi 8. september 2023 § 71 naapertorlugu nakku-

tilliiartortut siumut nalunaarutigeriikkaminnik Nuummi ulloq un-

nuarlu angerlarsimaffimmut Aqissimut nakkutilliiartorlutik alak-

kaapput.

§ 71 naapertorlugu nakkutilliiartoqataapput nakkutilliisunut

siulittaasup tullia Camilla Fabricius (S), Theresa Berg Andersen

(SF), Alexander Ryle (LA), Mike Fonseca (UFG) aamma Aaja

Chemnitz (IA).

Taakku saniatigut peqataapput ataatsimiititaliap pisortaa Lis

Grønnegaard Rasmussen, ataatsimiititaliap allattaa Charlotte

Avnsted-Vilman, ataatsimiititaliami assisstenti Gitte Ravn Jensen

aamma oqalutsi.

Aallaqqaasiutigalugu Nakkutilliisut ataatsimeeqatigivaat Aqissimi

pisortaq sulisullu. Ataatsimiinnerup nalaani najugaqartut inuusut-

tut arlallit najuupput. Aqissimiit peqataapput Vittus Poulsen, Uju

Petersen, Miilu Siegstad aamma Kim Ringsted-Godtfredsen.

Sulisut najugaqarfimmi ulluinnarni ingerlariaaseq oqaluttuarivaat,

angerlarsimaffimmilu nukappiaqqat inissinneqarsimasut oqalut-

tuaralugit. Tamanna siumut aalajangeriikkatut angerlarsimaffim-

mut nukappiaraannarnik tigusisoqartarpoq. Sulisut naliliinerivaat,

ilaatigooriarluni nukappiaqqat niviarsiaqqallu ataatsimut najuga-

qartinniarneri ajornakusoorsinnaasartoq, amerlasuutigut assigiin-

ngitsunik unammilligassaqarlutillu pisariaqartitsisarmata, immik-

koortillugit pitsaanerusumik ukkanneqarsinnaasarneri pissutigalu-

gu.

2. Nakkutilliisut oqaaseqaataat

Nakkutilliisut aarlerinartoqartippaat inuusuttut ilaasa ilaquttatik

piffissami sivisuumni takusimanngimmatigit, ataasiakkaallu

ilaquttminnut attaveqanngilluinnartuullutik. Malunnarpoq

tamanna inuusuttunut annertuumik sunniuteqartoq. Taamaammat

pingaaruteqarpoq inuusuttut pisinnaatitaaffiat, tassa ukiumut

marloriarlutik ilaquttaminnut tikeraarsinnaatitaanerisa

eqquutsinneqarnissaata ukkatarineqarnissaa.

19. juni 2024

§ 71-tilsynet

Charlotte Avnsted-

Vilman

Udvalgssekretær

charlotte.avnsted-

[email protected]

Tlf. 33373648

Folketinget

Christiansborg

1240 København

3337 5500

[email protected]

www.ft.dk

Side 1 | 6

§71, Alm.del - 2023-24 - Bilag 78: § 71-tilsynets endelige tilsynsrapport for anmeldt tilsynsbesøg den 8/9-2023 på døgninstitutionen Aqisseq i Nuuk, Grønland (tilsynsbesøg nr. 8)

Tamatuma saniatigut nakkutilliisut aarlerinartoqartippaat

angajoqqaat ilaanni angerlarsimaffeqanngitsuuneq

ajornartorsiutaammat annertooq, tamatuma

attaveqatigiiginnarnissaq pingaarutilik ajornarsisimmagu.

Nakkutilliisulli nalilerpaat Aqissimi sulisut sapinngisartik

malillugu inuusuttut ilaqutaat malinnaatinniartarmatigit, pissutsit

ajornanngiffiini.

Nakkutilliisut aamma aarlerinartoqartippaat Aqissiami sulisut

oqaluttuarmata inuusuttuaqqat arlallit tarnimikkut

qaqileriffigineqarnissaat ajornakusoortoq, sulisut

tapersersuinissamut piginnaasaat killeqarmata.

Nakkutilliisut ajunngilluinnartumik nalilerpaat Aqissimi

sulisoqarniarnerup tungaatigut ajornartorsiortoqanngimmat.

Ajunngilluinnarpoq aqutsisut sulisut atugarissaarnissaat

ukkatarilluarmassuk, tamanna aamma inuusuttunut

najugaqartunut nuannerssumik sunniuttarmat. Ersarippoq

Aqissimi ineqartut inuusuttut iluarisimaarinnimmata sulisullu

suliffimminnut tunniusimalluartuummata.

Nakkutilliisut aamma ajunngitsutut nalilerpaat Aqisseq-mi sulisut

pissaanermik atuisarneq eqqumaffigilluarmassuk aammalu

tamanna killilerujussuarmik atorneqartarmat.

3. Aqisseq pillugu naatsumik

Aqissimi sammineqarput meeqqat annertuumik sumiginnagaasi-

masut. Nukappiaqqanut 13-niit 18-it angullugit ukiulinnut arfi-

neq pingasunut inissaqarpoq. Ulloq unnuarlu angerlarsimaffik

Aqisseq imminut pigisuuvoq. Forstanderiuvoq Kim Godtfredsen.

Ulloq unnuarlu angerlarsimaffik Nuup ilaani suliffissuaqarfiu-

sumi inissisimavoq. Angerlarsimaffiup eqqaa soqarpianngilaq,

sulisulli naapertorlugit tamanna ajornartorsiutaanngilaq.

Aqqissimi inuusuttuaqqani periarfissat isiginiarneqarnerusarput

amingaataannut sanilliullugit. Peqatiginerini inuusuttuaqqat nu-

kittuffigisaat saqqumilaartinniarneqartarput. Peqatigiinnermi im-

minut ataqqeqatigiinneq Aqissimi ulluinnarni perorsaanermi aal-

laavigineqarpoq.

Relationspædagogik-imi pineqarpoq inuit akornanni naapinneq.

Aqissimi ukkatarineqarpoq inuusuttut naapissallugit peqatigiin-

nikkut piviusukkut. Aallaavigineqarpoq naapinnermi inunnullu

allanut tarrarsornermi, meeqqat inuusuttuaqqallu imminnut tati-

ginerminnik namminnerlu naleqassutsiminnik ineriartortitsisar-

tut.

Side 2 | 6

§71, Alm.del - 2023-24 - Bilag 78: § 71-tilsynets endelige tilsynsrapport for anmeldt tilsynsbesøg den 8/9-2023 på døgninstitutionen Aqisseq i Nuuk, Grønland (tilsynsbesøg nr. 8)

Relationspædagogik-imi pilersinneqartarput inuusuttup siunissa-

mut pitsaasumik ineriartornissaanut sinaakkutissat. Perorsaariaa-

seq tamanna Aqissimi takussutissaasutut oqaatigineqarpoq uku

isiginnittariaatsit aallaavigineqarmata naligiinneq, isumassuineq,

inuunerissaarneq akuerinninnerlu.

Angerlarsimaffiup ukkatarivai kalaallit kultoorianni ileqqutoqqat

naleqartitallu. Inuusuttut ilinniassavaat pinngortitap mianerinis-

saa. Naleqartitat pillugit ataatsimoorluni suliaqartoqartarpoq suli-

sullu inuusuttut takutinniartarpaat qanoq iliornikkut kalaallisut

kinaassutsiminnik qanoq nukittorsaasinnaanersut ullumikkut

siunissamilu. Inuusuttuaqqat atukkersorneqartarput inuiaqati-

giinni kalaallini nutaaliaasuni piumasaqaatinik naammassinnis-

sinnaanissaat siunertaralugu. Aqissimi ulluinnarni aaqqissuus-

saanerup pilersissavaa toqqissisimaneq, tatigeqatigiinneq ul-

luinnarnilu pisussanut tutsuiginartuutitsineq, pingortitami kul-

toorikkullu misigisaqartitsinermik tapertalersuinikkut pilersik-

kumallugit inuusuttut nukittuut.

4. Nakkutilliisut alakkarterinerat

Aallaqqaatigalugu ataatsimeereernermi nakkutilliisut angerlarsi-

maffimmik alakkaatinneqarput. Angerlarsimaffik angivallaanngi-

laq, nutarpasilluni, toreqaarlu alianaaqalunilu.

Illumi qitiuvoq igaffik nerisarfiutigisoq angisooq alianaattorlu,

aamma sofa-qarfittaqartoq. Tassanngaaniit kangerlummut isikki-

vigeqaaq.

Inimi allami nerrivimmik arsarnermik pinnguaateqarpoq aamma

nerrivimmi arsaarartarfeqarpoq. Iikkani nivingapput assit angisuut

angalaarnerninngaaneersut, ukiut ingerlanerini angerlarsimaffiup

angalaartarnerineersut. Sumi tamani eqqiluippoq torerlunilu.

Inuusuttut arlallit ineeqqatik nakkutilliisunut takutikkusuppaat.

Najugaqartut tamarmik immikkut ineeraqarput, namminneq assiu-

timinnik pigisaminnillu peqarfigisaminnik. Ataatsimut isigalugu

inuusuttut Aqissimiinnertik nuannarivaaat. Sulisut isumassuilluar-

torujussuupput soqutiginnillutillu inuusuttunut.

Inuusuttuaqqat ilaat oqaluttuarpoq ilaquttani assut maqaasillugit.

Nikallungassutigaa ilisimannginnamiuk ilaquttami qaqugu takoq-

qinnissaat. Alakkaanerup nalaani qaammatit arlallit sioqqullugit

ilaquttani kingullermik takusimavai, tamannalu nakkutilliisunut

attuivoq. Oqaluttuarpoq inissiisarfimmiinnini nuannaralugu, suli-

sullu paarilluaraanni, oqaloqatigisaraannilu aamma pisut saper-

narsigaangata, maqaasinerlu annertusigaangat. Guitarertarpoq

nakkutilliisullu pillugit tusarnaartitsilaarluni.

Side 3 | 6

§71, Alm.del - 2023-24 - Bilag 78: § 71-tilsynets endelige tilsynsrapport for anmeldt tilsynsbesøg den 8/9-2023 på døgninstitutionen Aqisseq i Nuuk, Grønland (tilsynsbesøg nr. 8)

Nukappiaqqat immikkut uffarfeqaratillu perusuersartarfeqan-

ngillat, uffarfiilli perusuersartarfiillu marluk katutaralugit.

5. Tamalaat

Sulisut oqaluttuarput, ulloq unnuallu ingerlaneranni akunnerni 24-

ini sulisut pingasuujuaannartut. Sulisut tamarmik meeqqanik

inuusuttunillu sullissinissamut misilittagaqartuupput. Tusaamane-

qarluartut kisiisa atorfinitsittarpaat.

Sulisussanik pisariaqartitaminnik sulisussarsiniarnerminni ajor-

nartorsiuteqanngillat. Pisortat sulisut suliffigissaarnissaannik uk-

katarinnilluarput, tamanna aamma inuusuttuaqqanut tuniluuttar-

mat. Sulisunut inissianik pisariaqartitsisoqartillugu pissarsiniar-

neq ajornanngilaq.

Nakkutilliiartorluni alakkaanissaq sioqqullugu Aqissip nalunaaru-

tigaa atorfiit tamarmik inuttaqartut. Illumi sulisuupput ilinniartit-

sisoq, perorsaasoq aamma inunnik isumaginninnermi siunnersor-

ti. Tamatuma saniatigut tarnip pissusaanik ilisimasalinnik atui-

soqartarpoq suliassanut aalajangersimasunut. Sulisut sinneri misi-

littangartuujupput suliamik ilinniarsimanngikkaluarlutik.

Meeqqat Aqissimut inissinneqarsimasut sumiginnangaasimasuup-

put. Imaakkajuppoq peroriartorsimallutik angerlarsimaffinni na-

kuuserfiusuni atornerluiffiusunilu. Meeqqat inissinneqartartut

amerliartorput pissutigalugu angajoqqaat inissaaleqisuummata.

Tamanna sulisut annernarpoq, angerlarsimaffeqanngitsuuneq

ilaqutariinnut kingunerlorujussuartarmat, taamaattoqartillugulu

akisunerpaamik akiliisartut taassaapput meeqqat.

Pissaanermik atuineq eqqarsaatigalugu, tamatuminnga atuisarneq

annikitsuararsuunerarneqarpoq. Immikkorluinnaq pissanermik

atuisoqartariaqalersillugu, timimik aalajangiinerusarpoq. Pissaa-

nermik atuisoqarsimatillugu, pisimasoq tamatigut nalunaarsorne-

qartarpoq malittarisassat atuuttut tunngavigalugit. Taamatullu pi-

soqareernerata kingornatigut sulisut inuusuttumik pisimasoq

pillugu oqaloqatiginnittarput.

Sulisut aamma oqaatigivaat, aalajangeeriaatsit assigiinngitsut

politiinit ilinniarsimallugit. Tamatuma saniatigut sulisunut ullo-

qartarpoq suleqatigiit akornanni siunersioqatigiittoqartarluni,

gruppevision. Pisortanut pingaartuuvoq, najugaqarfimmi sulisut

ilisimaarilluinnassagaat, pissaanermik atuineq periarfissatut kin-

gullerpaatut atorneqartussaasoq, inuusuttumillu oqaloqatigiinneq

aallaavigalugu annertuumik angusaqartoqarsinnaasoq.

Timersornermik sammisaqarneq angerlarsimaffimmi inituujuvoq,

assammik isikkamillu arsarnerit ukkatarilluarneqartarput. Aamma

Side 4 | 6

§71, Alm.del - 2023-24 - Bilag 78: § 71-tilsynets endelige tilsynsrapport for anmeldt tilsynsbesøg den 8/9-2023 på døgninstitutionen Aqisseq i Nuuk, Grønland (tilsynsbesøg nr. 8)

ima pisoqarsinnaasarpoq isikkamik assammilluunniit arsartartut

ilisarisimaneqartut aggertarlutik inuusuttunillu sungiusaqateqarlu-

tik. Tamanna inuusuttuaqqanut nuannaarutaasaqaaq. Aamma

Nuummi naluttarfik timigissartarfillu ornigarluartarpaat.

Sulisut oqaluttuarput inuusuttuaqqat nalinginnaasumik nal. 14:00-

14:30 tikillugu atuartarnerat. Ilaqarpulli marlussunnik ullut ilaanni

atuarnissaminnut nukissaqartanngitsunik. Sulisut tamanna ataqqi-

vaat, nalunnginnamikku akuersaarneq ataqqinninnerlu pinngitsaa-

liinermit pitsaanerusoq.

Sulisunut siunertaavoq inuusuttuaqqat meeqqat atuarfiannik

naammassinninnissaat. Inuusuttuaqqat arlallit Danmarkimut

efterskoleriarusupput.

Sulisunuttaaq pingaartuuvoq, inuusuttuaqqat ilinniassagaat pin-

ngortitamik mianerinninnissaq. Angerlarsimaffik kangerlummi il-

luaraateqarpoq, sulisut inuusuttuaqqanik ilaqarlutik aallaaniariar-

torfigisartagaannik. Aallaaviuvoq kangerlummi angalaarnerit

tamanut pitsaasumik misigisaqarfiunissaat. Angajulliit aamma aa-

vartarput tupermilu unnuisarlutik.

Inuusuttuaqqat angajoqqaavinik peqataatitsineq eqqarsatigalugu

sulisut oqaluttuarivaat, tamanna ilaatigut assut ajornakusoorsin-

naasartoq.

Angajoqqaat angerlarsimaffimmut tikilluaqqusaajuaannarput,

angajoqqaalli tamakkerlutik meeqqamik inuunerannut akulius-

sinnaassuseqanngillat. Tamanna inuusuttuaqqanut assut sak-

kortusarpoq, sulisullu tamanna taarserniarlugulusooq sapinngi-

saminnik qanoq iliuuseqarniartarput. Assersuutigalugu aper-

sortitsinerit angerlarsimaffimmi pisinnaasarput, inuusuttorlu

nalliuttorsiutigisarpaat pitsaasumik nalliuppat, avataaniit qaaq-

qusillutik.

Nukappiaqqat ilaat ilaqutaqarpianngippat, nalliuttorsiornerni

peqataasinnaasunik, taava sulisut ilaqutaat aggertarput ullor-

siortorlu nalliuttorsioqatigalugu.

Sulisut oqaluttuarput sivisusartoq inuusuttuaraq suliariniarlugu,

angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasoq. Taamaattumik

nalilersugassaajuaannartarpoq angajoqqaat qanoq atsigisumik

inuusuttuaqqap inuuneranut akuutinniarnissaat. Tamatumunnga

atatillugu sulisut oqaluttuarivaat, assersuutissaqaralutik inuusut-

tauqqanik najugaqartitsillutik/najugaqartitsisimallutik angajoq-

qaavi Danmarkimut aallarsimasunik. Tamanna isumaqarpoq,

inuusuttuaraq angajoqqaaminut iluamik attaveqarsinnaajunnaar-

nera, tamannalu annernaqaaq.

Side 5 | 6

§71, Alm.del - 2023-24 - Bilag 78: § 71-tilsynets endelige tilsynsrapport for anmeldt tilsynsbesøg den 8/9-2023 på døgninstitutionen Aqisseq i Nuuk, Grønland (tilsynsbesøg nr. 8)

Taamaattoqartillugu inuusuttuaraq pisinnaatitaavoq ukiumut mar-

loriarluni tikeraarluni angalanissaminut, tamannali kommunimit

tamatigut malinneqarneq ajorpoq, tamannalu inuusuttuaqqamut

sulisunullu ilungersunartaqaaq, inuusuttuaqqat taamatut misigi-

saqartut misigisarmata naleqanngitsutut.

Inuusuttuaqqat arlallit tarnimikkut qaqileriffigineqarsimanngillat,

tamanna pisariaqaraluartoq. Sulisunut annernartarpoq takusinnaal-

lugu inuusuttuaqqat napparsimasut ikiorneqarnissaminnillu pisa-

riaqartitsisut

–

sulisullu ikiuussinnaanatik.

Ilaannikkut ima pisoqartarpoq angerlarsimaffiup avataanut inis-

sinneqarsimasup inissiiffigisaanik kommuni allanngortitsisarluni,

tamannalu inuusuttuaqqanut kingunerlorujusuarsinnaasarpoq.

Tamanna iluanngilaq, pisortat aaqqissuussinerisa iluanni arsatut

eqqakattaarineqassappata, patajaatsumik toqqissisimanartumillu

avatangiiseqarnissartik pisariaqartippaat.

Angerlarsimaffimmi illup iluani malittarisassaqarpoq, inuusut-

tuaqqat tamarmik ilisimasaannik. Qaqugukkut innartarnissaq, pu-

laartoqartarnissaq atortorissaarutinillu atuisinnaaneq pillugu aala-

jangersagaqarpoq. Malittarisassalli ilaannikkut unioqqutinneqar-

tarput, aalajangersimasunilli allassimasoqanngilaq taamaattoqar-

tillugu qanoq kinguneqartitsisoqartarnissaanik.

Naggasiullugu sulisut oqaluttuaraat, inuusuttuaqqat Aqissimi

inissinneqarsimariarlutik aamma malitseqartitsinermi (efterværn)

inissinneqakkajuttartut. Malitseqartitsinerup nalaani inuusuttuaq-

qat periarfissaqartarput 10. klasse tigoqqinnissaanut. Inuusuttuaq-

qanit siusinnerusukkut tamaani najugaqarsimasunit pulaarneqar-

tarput, tamannalu sulisunut isumalerujussuuvoq.

[Dette er en oversættelse. I tvivlsspørgsmål henviser vi til den danske original].

Nutsigaavoq. Nalorniguit qallunaatuua takuuk.

Side 6 | 6