Miljøudvalget 2012-13
MIU Alm.del Bilag 422
Offentligt
1280930_0001.png
1280930_0002.png
1280930_0003.png
1280930_0004.png
1280930_0005.png
1280930_0006.png
1280930_0007.png
1280930_0008.png
1280930_0009.png

JUSTITSMINISTERIET

UDENRIGSMINISTERIET

Uranimik aatsitassanillu radioaktiviusunik allanik iluaqutiginninniarnissamut

akuersaarumannginnermik politikkeqarnerup atorunnaarsinneqarsinnaanera imaluunniit

allanngortinneqarsinnaanera tunngavigalugit Naalakkersuisut nunanut allanut tunngasutigut

pisinnaatitaaffiinik allakkiaq

1. Naalakkersuisut nunanut allanut tunngasutigut ingerlatsinermi iliuuseqarsinnaaneranni

naalagaaffiup inatsisaasigut killissarititat

1.1.

Inatsisini tunngaviusuni § 19, imm.1, oqaaseqatigiit siulliit malillugit kunngi (naalakkersuisut)naalagaaffik sinnerlugu inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni iliuuseqartussaavoq.Oqaatsinik ”inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni naalagaaffik sinnerluguiliuuseqarneq”-mik eqqarsaatigineqarpoq naalagaaffinnut allanut aamma nunani tamalaanisoqutigisaqaqatigiiffinnut il.il. naleqqiullugu danskit naalagaaffiat sinnerlugu ilumut inatsisillunaapertorlugit iliuuseqarnissamut pisinnaatitaaneq, tamanna pillugu tak. s.ass. Jens PeterChristensen allallu Dansk Statsret (2012), qupperneq 192.Naalagaaffiup ilai ataasiakkaat inatsisit tunngaviusut malillugit nammineerlutikpisinnaatitaanngillat inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni iliuuseqarnissamut.Taamaattumik inatsisit tunngaviusut allanngortinneqaqqaartariaqarput Kalaallit Nunaatnaalagaaffiup inatsisaanut naapertuuttumik pisinnaatitaalissappat nammineq sinnerluni inuiaatassigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni (t.i. suliassaqarfinni, inatsisini tunngaviusuni § 19-imipineqartuni)iliuuseqarsinnaassappat, ilanngullugu naalagaaffinnut isumaqatigiissusiornissani,danskit naalagaaffianniinngikkaluaq taamaallaalli Kalaallit Nunaanni pinngitsooranimalinneqartussanik.Inatsisini tunngaviusuni § 19 malillugu qallunaat naalakkersuisuisa pisinnaatitaanerat inatsisitiguttunngaviusutigut pisinnaatitsineruvoq – taaneqartartoq naalakkersuisunut immikkut ittumikiliuuseqarsinnaatitsineq (regeringsprærogativ). Tamatuma ilaatigut nassatarigunarpaa, qallunaatnaalakkersuisuisa inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni naalagaaffik sinnerluguiliuuseqarsinnaatitaanerannik inatsisit killiliisut folketingimit akuersissutigineqarsinnaannginnerat.Taamaalilluni inatsit taamatut ittoq folketingimit akuersissutigineqassappat ilimagisariaqarpoqnaalakkersuisut aalajangernerisigut inatsisini tunngaviusuni § 19 malillugu inatsit naalakkersuisunitputoorneqarsinnaassasoq, tak. ilaatigut Jens Peter Christensen allallu, ibid., qupperneq 191 f., PeterGermer, Statsforfatningsret (5. udgave 2012), qupperneq 245, aamma Alf Ross, DanskStatsforfatningsret I (3.udgave Ole Espersen-imit, 1980), qupperneq 377. Aamma takuuk MaxSørensen, Statsforfatningsret (2. udgave Peter Germer-imit, 1973) qupperneq 200 f., aamma PoulAndersen, Dansk Statsforfatningsret (1954), qupperneq 482.Inatsisilli tunngaviusut akornutaassanngillat Naalakkersuisut – inatsisitigut tunngaviusutigutqallunaat naalakkersuisuisa pisinnaatitaanerat ataqqillugu – pisinnaatitaasinnaanerat inuiaatassigiinngitsut akornanni suliassaqarfinnni naalagaaffik sinnerlugu iliuuseqarnissamut, KalaallitNunaanni Namminersorneq pillugu inatsisikkut (inatsit nr. 473, 12. juni 2009-meersoq)(namminersornermik inatsit) aamma Kalaallit Nunaanni Naalakkersuisut inuiaat assigiinngitsut
inatsisaat tamanut atuuttut naapertorlugit isumaqatigiissusiorsinnaanerat pillugu inatsisikkutsiornatigut atuuttukkut (inatsit nr. 577 24.juni 2005-imeersoq) pisutulli.

1.2.

Naalakkersuisut inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni naalagaaffik sinnerluguiliuuseqarnissaannut pisinnaatitaaneranni inatsisitigut tunngaviusutigut killissarititaasuterseqqinnersumik allaaserineqarput Kalaallit Nunaanni Namminersorneq pillugu inatsimmutsiunnersuumut nalinginnaasumik oqaaseqaatini pkt. 4.5.4-mi aamma pkt. 7-imi (pingaartumik pkt.7.2.-mi) (I 128 – 2008-09 (siullermeersumik katersuunneq)) aamma Kalaallit Nunaannioqartussaatitanut suli allatigut pisinnaatitsissutinik nuussisinnaaneq pillugu Justitsministereqarfiupallakkiaani, inatisissatut siunnersuummut pineqartumut ilanngussaq 2-tut naqitami.Taamaalilluni namminersorneq pillugu inatsisissamut siunnersuummut nalinginnaasumikoqaaseqaatini pkt. 7.2-mi allassimavoq Naalakkersuisut inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassani,taamaallatKalaallit Nunaannut tunngasuni naalagaaffiullu ilaanut allanut attuisussaanngitsuniiliuuseqarnissamut pisinnaatitaanissaannut inatsit tunngaviusoq taanna akornusiisinnaasututisumaqarfigineqarsinnaanngitsoq.Aamma pkt. 7.2-mi allassimavoq pisinnaatitsissummi pineqartut suliassaqarfinnut taamaallaatKalaallit Nunaannut tunngasuunissaasasiullermiknassatarisinnaassagaat, inuiaat assigiinngitsutakornanni suliassaqarfinni naalagaaffik sinnerlugu iliuuseqarsinnaatitaanerupkilliliiffigineqarsimanissaa suliassaqarfinnut, inatsiliornikkut aqutsinikkullu Kalaallit Nunaannutnuunneqareersunut – tassa imaappoq suliassaqarfiit, nunanut tamalaanut isumaqatigiissuteqarnernutatatillugu Naalakkersuisut namminneq pisariaqarneratut inatsisini allannguuteqartitsivigisinaasaataamma aqutsinikkut iliuuseqarfigisinnaasaat il.il.Aappassaaniktaaneqarpoq nunanut tamalaanutisumaqatigiissutit Naalakkersuisunit naalagaaffik sinnerlugu isumaqatigiissutaasussatpisinnaatitsissut taaneqareersoq tunngavigalugu naalagaaffiup oqartussaaffigisaani taamaallaatKalaallit Nunaanni atortuutinneqartassasut.Pkt. 7.2-mi erseqqissarneqarpoq taamatut pisinnaatitsissuteqarnermi pineqanngimmat inuiaatassigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni iliuuseqarnissamut pisinnaatitsissutinik tunniussivinneq,taamaattumillu qallunaat naalakkersuisuisa nunanut allanut tunngasutigut ingerlatsinermipisinnaatitaanerat ingerlaannassammat aamma suliassaqarfinni kalaallit naalakkersuisuinutpisinnaatitsissutini pineqartussani.Taamaalilluni suliassaqarfimmi aalajangersimasumi inatsisiliornikkut aqutsinikkullu kalaallitoqartussaasuinut aalajangiisinnaatitaaneq nuunneqareeraluaq, qallunaat naalakkersuisui inatsisittunngaviusut tunngavigerpiarlugit naalagaaffik sinnerlugu inuiaat assigiinngitsut akornannisuliassaqarfinni, suliassaqarfimmut pineqartumut attuisuni, iliuuseqarnissamut pisinnaatitaaneratingerlaannartussaavoq. Peqatigisaanik naalagaaffik tamakkerluni inuiaat assigiinngitsut inatsisaattamanut atuuttut naapertorlugit Kalaallit Nunaata isumaqatigiisusiaanik pinngitsooranimalinnittussanngortussaavoq.Tamatuma saniatigut pkt. 7.2-mi taaneqarpoq naalagaaffeqatigiinnermik inatsisinilu tunngaviusuni§ 19-imik pingaartitsinerup aamma nassatarissagaa, Naalakkersuisut nunanut allanut politikikkutilliuuseqarnerisigut – inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit naalagaaffimmut tamarmutqilersuisuulersussanik – naalagaaffiup soqutigisaanut, ilanngullugu naalagaaffiup nunanut allanuttunngasutigut nalinginnaasumik politikkianut, akerliusumik iliuuseqatsaaliuinissaq. TaamaalilluniNaalakkersuisut nunanut allanut tunngasutigut politikikkut iliuuseqarsinnaanngillat naalagaaffiup
ilaasa allat soqutigisaannut akerliusumik, ilanngullugit isumaqatigiissusiornerit, naalagaaffiupsuliassaqarfimmi pineqartumi nunanut allanut tunngasutigut politikkikkut nalinginnaasumiktunngavigisaanut akerliusunik.Naggataatigut pkt. 7.2-mi taaneqarpoq naalagaaffiup nunanut allanut tunngasutigut politikkianutnaapertuuttumik ingerlatsinissaq qularnaarniarlugu aaqqissuussisoqartariaqartoq Naalakkersuisunutinuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinni naalagaaffik sinnerlugu iliuuseqarnissamutpisinnaatitsissuteqarfiusussani aaqqissuussisoqassasoq nunanut allanut politikikkut susassaqarfinniiliuuseqarnissat sioqqullugit qallunaat naalakkersuisuisa pisariaqarneratut ilisimatinneqarlutillupaasiniaavigineqartarnissaannut qularnaarisussanik.

1.3.

Illersornissaq sillimaniarnissarlu pillugit politikikkut susassaqarfinnut tunngatillugu immikkuttaaneqassaaq, naalagaaffiup inatsisitigut atuagaataani atortuutinneqarmat illersornissakkutsillimaniarnikkullu politikkimi suliassaqarfiit namminersornerusunut tunniunneqarsinnaanngitsut,tak. Frederik Harhoff, Rigsfællesskabet (1993), qupperneq 491 f. Aamma tamanna pillugu tak.Kalaallit Nunaanni namminersorneruneq pillugu isumalioqatigiissut nr. 637/1978, qupperneq 18aamma 23.Justitsiministereqarfiup allatigut pisinnaatitsissutinik kalaallit oqartussaasuinut nuussisinnaaneqpillugu allakkiaani 3. november 2004-meersumi taaneqarpoq taamatut isumaqarnermuttunngaviutinneqarsinnaasoq suliassaqarfiit taakkua pissuserisaat malillugit naalagaaffimmuttamarmiusumut tunngatinneqartariaqarnerat.Allakkiami aamma taaneqarpoq ilaatigut taaneqartut tunngavigalugit ilimagineqarsinnaasoqnaalagaaffeqatigiinnermut aamma inatsisini tunngaviusuni § 19-imut innimittarneq akornutaasoqillersornissaq sillimaniarnissarlu pillugit politikikkut suliassaqarfinni kalaallit oqartussaasuisapisinnaatitaaffilernissaannut.Taaneqartut tunngavigalugit Naalakkersuisut inuiaat assigiinngitsut akornanni suliassaqarfinninaalagaaffik sinnerlugu iliuuseqarnissamut pisinnaatitaaneranni illersornissaq sillimaniarnissarlupillugit politikikkut susassaqarfiit ilanngunneqarsinnaanngillat.

2. Naalakkersuisut nunanut allanut tunngasutigut politikkimi iliuuseqarsinnaatitaaneranni

Namminersorneq pillugu inatsisip killissarititai

2.1.

Siuliini pkt. 1-imi naalagaaffiup inatsisitigut killissarititaanik taaneqartuni Naalakkersuisutnamminersorneq pillugu inatsimmi pisinnaatinneqarput inuiaat assigiinngitsut akornannisuliassaqarfinni assigiinngitsuni naalagaaffik sinnerlugu iliuuseqarnissamut.Namminersorneq pillugu inatsimmut tunngavigitinneqarpoq isumaliutissiissut nr. 1497/2008Namminersorneq pillugu Ataatsimiititaliarsuup inuttaanit kalaallinit-qallunaanit suliaasoq.Namminersorneq pillugu Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaani aamma namminersorneqpillugu inatsisissamut siunnersuummut oqaaseqaatini allassimasutut qallunaat naalakkersuisuisaisumaat tassaavoq naalagaaffiup inatsisisaasigut killissarititaasut siuliini pkt. 1-imi taaneqartunutnaapertuuttut namminersorneq pillugu inatsimmi nunanut allanut politikikkut susassaqarfinnipisinnaatitsissutit pillugit aaqqissuussinermut tunngavigineqartut, naak Namminersorneq pilluguAtaatsimiititaliarsuarmi ilaasortaasut tamarmik qallunaat naalakkersuisuisa isumaannutisumaqataasariaqanngikkaluartut. Namminersorneq pillugu inatsit tamanna tunngavigalugu
naalagaaffiup inatsisaasigut killiliissutinut pkt. 1-imi taaneqartunut naapertuuttututpaasineqarsinnaallunilu nassuiarneqarsinnaavoq.

2.2.

Namminersorneq pillugu inatsimmi nunanut allanut tunngasutigut suliassaqarfiit pillugitkapitali 4 immikkut ittunik aalajangersagartaqarpoq namminersortut nunani tamalaaninaapeqatigiittarnerni peqataasarnissaat pillugu. Kapitali aallarniuteqarpoq aalajangersakkamikimaattumik:

Ӥ 11.

Naalakkersuisut inuiaat assigiinngitsut akornanni pissutsit pillugit iliuuseqarsinnaapputkapitalimi matumani aalajangersakkat naapertorlugit aamma Danmarkimi naalakkersuisutisumaqatigiissuteqarfigalugit.Imm. 2.Naalakkersuisut Danmarkimilu naalakkersuisut inuiaat assigiinngitsut akornannipissutsit pillugit Kalaallit Nunaata soqutigisai aamma Danmarkip Kunngeqarfiataataatsimoortumik soqutigisai isumannaarniarlugit kapitalimi matumani aalajangersakkatnaapertorlugit suleqatigiissapput.Imm. 3.Naalakkersuisut kapitali manna naapertorlugu pisinnaatitaaffeqarnerisa inatsittunngaviusoq naapertorlugu Danmarkimi oqartussaasut inuiaat assigiinngitsut akornannipissutsinut akisussaanerat aamma pisinnaatitaanerat killiliinngilaq nunanut allanut tunngasutaamma sillimaniarnermut tunngasut pillugit naalakkersuinikkut ingerlatsineq naalagaaffiupsuliassaqarfigimmagu.”Taamaalilluni siuliini pkt. 1-imi taaneqartutut naalagaaffiup inatsisitigut isumaa aallaavigalugu §11, imm. 3-mi aalajangiunneqarpoq, nunanut allanut aamma sillimaniarnermut tunngasut pillugitpolitikki naalagaaffiup suliassaqarfigigaa, naalagaaffiullu oqartussaatitaasa akisussaanerapisinnaatitaaffiilu inatsit tunngaviusoq malillugu atuutiinnassasut. Aamma taamaappoq apeqqutinutNaalakkersuisut nunanut allanut sullissiveqarfik peqataanngikkaluaq isumaqatigiinniarsinnaallutilluisumaqatigiissusiorsinnaanerannut tunngasuni (tak. § 12-imi aalajangersakkat kinguliiniallassimasut).Tamatuma kingorna Kalaallit Nunaata nunani tamalaani naapeqatigiittarnerni suussutsinipingaarnerni marlunni ukuusuni peqataasarnissaa pillugu suleriaasissat erseqqinnerusutaalajangersarneqarput:§ 12-imi pisussat Naalakkersuisunit namminernit nunanut allanut sullissiveqarfikpeqataanngikkaluaq inuiaat assigiinngitsut inatsisaasigut isumaqatigiinniutaallutilluisumaqatigiissuteqarfiusinnaasut sammineqarput.§ 13-imi sammineqarput pisussat, danskit naalakkersuisuisa naalagaaffik sinnerlugu tamatumuunaluaamma Kalaallit Nunaanni sunniuteqartussatut iliuuseqartarnera. Aalajangersakkap aalajangerpaipisuni taama ittuni ilaatigut Naalakkersuisut ilaatinneqartarnissaat pillugu erseqqinnerusumikkillissarititat.§§ 12-imi aamma 13-imi suussutsini pingaarnerni marluusuni taamaallaat pineqarput inuiaatassigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatiginninniarsinnerit isumaqatigiissusiornissalluallallu nunanu tunngasutigut pisussaaffiit pinngitsoorani malinniagassat.Tamatumuunasiunniunneqarput isumaqatigiissutit pisussaaffiillu inuiaat assigiinngitsut inatsisaanninaalagaaffinnut isumaqatigiissusiortarneq allatulluunniit inuiaat assigiinngitsut inatsisaannimaleruagassat pillugit maleruagassat malillugit inatsisitigut pinngitsoorani malinniagassat.
Namminersorneq pillugu inatsimmut siunnersuummut nalinginnaasumik oqaaseqaatini pkt. 7.3naapertorlugu taamaattoq aalajangersakkani taakkunnani tunngavigisat aamma tamakkiisumiktunngaviusussaapput ”allatigut nunanut tamalaanut attaveqarfiginninnernut aamma pisussaaffinnutinuiaat inatsisaasigut pinngitsoorani malinniagassatut isumaqatigiissusiaannaanngitsunikisumaqatigiinniuteqarnernut” atatillugu.

2.2.1.

Namminersorneq pillugu inatsimmi § 12 Naalakkersuisunut pisinnaatitsivoq nunanut allanuttunngasutigut sullissivik peqataanngikkaluaq inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugitaalajangersimasutigut isumaqatigiissusiornissaq pillugu, namminneerlutillu isumaqatigiinniarnernikingerlatsinissaat pillugu. Isumaqatigiissutinik taama ittunik isumaqatigiissusiornissamiNaalakkersuisunut pisinnaatitsissummut killissarititat pingaartumik § 12, imm. 1-imi aamma 4-miallassimapput imatut oqaasertaqartut:

Ӥ 12.

Naalakkersuisut naalagaaffik sinnerlugu nunanik allanik aamma nunat tamalaatakornanni soqutigisaqaqatigiiffinnik isumaqatiginninniarsinnaapputisumaqatigiissuteqarsinnaallutillu inatsisit inuiannut tamanut tunngasut pillugit, tassungailaatillugit aqutsinermut tunngatillugit isumaqatigiissutit Kalaallit Nunaannuinnaq tunngasutaamma suliassaqarfinnut tamakkiisumik tiguneqarsimasunut tunngassutillit.(…)Imm. 4.Inatsisit inuiannut tamanut tunngasut pillugit isumaqatigiissutit illersornermiksillimaniarnermillu attuisut aammalu inatsisit inuiannut tamanut tunngasut pillugitisumaqatigiissutit Danmarkimut atuuttussat imaluunniit soqutigisaqaqatigiiffinni nunat tamalaatakornanni Kunngeqarfiup Danmarkip ilaasortaaffigisaata iluani isumaqatigiinniutigineqartut §13-imi maleruagassatut aalajangersakkat malillugit isumaqatigiinniutigineqarlutilluisumaqatigiissutigineqartassapput.”Namminersorneq pillugu inatsimmut siunnersuummi § 12-imut oqaaseqaatini taaneqarpoqaalajangersagaq taamaallaat tunngasuusoq inatsisit inuiannut tamanut tunngasut pillugitisumaqatigiissutinut, suliassaqarfiit iluanni tamakkiisumik Kalaallit Nunaanni Namminersortunittiguneqareersunut. Aamma taaneqarpoq § 12 taamaalilluni atortinneqassanngitsoq suliassaqarfiittiguneqareersut avataanniittut pillugit isumaqatigiissusiornissani. Piumasaqaatip tamatuma qanoqsukumiitigisumik naliliiffiginissaa pillugu apeqqutaassaaq oqaaseqaatit naapertorlugitaalajangersimasutigut isumaqatigiissutissanut missiliuusiat tungaasigut qanoqnaammaginartigisumik naliliiniartarnissamut najoqqutassanik aalajangersaasoqartariaqarnera.Tamatuma saniatigut § 12-imi atuinermi naatsorsuutaavoq inatsisit inuiannut tamanut tunngasutnaapertorlugit isumaqatigissutaasut Kalaallit Nunaannuinnaq tunngasuunissaat.

2.2.2.

Namminersorneq pillugu inatsimmi § 12, imm. 4 naapertorlugu § 12-imi pisinnaatitaissummiilaanngillat aalajangersimasumik pissusillit pillugit inatsisit inuiannut tamanut tunngasutnaapertorlugit isumaqatigiissutit. Ilaatigut pineqartut tassaapput illersornissaq sillimaniarnissarlupillugit politikkimik attuisut.Taamaalilluni § 12, imm. 1-imi patsisissaatitat, ilaatillugit suliassaqarfiit tamakkiisumiktiguneqareersut pineqarnerat, eqquutsinneqaraluaq, inuiannut tamanut tunngasutigut inatsisitnaapertorlugit isumaqatigiissutit illersornissamik sillimaniarnermillu politikkimik attuisut
namminersorneq pillugu inatsimmi § 13-imi aalajangersarneqartutut isumaqatigiissutaasussaapputqallunaat naalakkersuisuinit, tamanna pillugu erseqqinnerusumik tak. kinguliini 2.2.4.Namminersorneq pillugu inatsimmi § 12-imut oqaaseqaatit oqaatsit ”inatsisit inuiannut tamanuttunngasut naapertorlugit isumaqatigiissutit illersornissamik sillimaniarnermillu attuisut”sukumiisumik nassuiaatitaqanngillat. Aammami taamatut sukumiisumik nassuiaateqarnissaqajornarsinnaavoq illersornissamut sillimaniarnermulllu politikki sorpassuarnut pingaarutilinnikimalinnut taaguutaammat, inatsisillu inuiannut tamanut atuuttut naapertorlugu isumaqatigiissutitimarisamikkut assigiinngitsunut tunngassuteqarsinnaammata. Aamma tunngavissaqarunanngilaqilimagissallugu taaguutip s.ass. sakkutooqarfiinnaat imaluunniit pissutsit oqartussaaffigisamuttunngassutillit kisiisa pillugit isumaqatigiissuteqarnermut tunngasutut paasineqarnissaa.Taamaalilluni ilimagisariaqarpoq namminersorneq pillugu § 12-ikkut taassumunngaluoqaaseqaatitigut tunngavissiisoqarsimassasoq pisuni ataasiakkaani aalajangersimasutigutnaliliiffiginninniartarnissamut.§ 12, imm. 4-ip paasineqarsinnaanera pillugu apeqqutit naliliiffiginiarneranni pissutsit oqaaseqaatiniuparuarneqarsinnaasut ilaatinneqarsinnaapput. Taamaalilluni taaneqassapput § 12-imutoqaaseqaatini ”annertuumik pingaaruteqassa”soq isumaqatigiissutaasussap nunami pineqartuminunanut allanut illersornissamullu tunngasutigut oqartussaatitaasunut isumaqatigiinniutaasarnissaa,imaluunniit Naalakkersuisut naalagaaffimilu takornartami isumaqatigiissutaasussanut tunngasutigutoqartussaatitat – s.ass. avatangiisit pillugit oqartussaatitat imaluunniit akileraarutit pillugitoqartussaatiat - akornannni isumaqatigiinniartarnissat kisimik siunnerfigineqassanersut.Taamaakkaluartoq ilaatigut siuliinniittut tunngavigalugit pissutsit taakku taakkuinnaasinnaanngillatinuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutip illersornissamik aammasillamaniarnissamik politikkimut attuinerata naliliffiginiarnissaani.§ 12-imi imm. 4-mi aalajangersakkap oqaasiliorneqarneratut – aamma aqutsinermi inatsisitigutkillisarititat, aalajangersakkap imarisai, tak. pingaartumi siuliini 1.3, ittut pissutigalugit -isumaqarnarpoq inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutipisumaqatigiinniutigineqartussatut eqqarsaataasup imarisai naalagaaffiup illersornissamiksillimaniarnermillu politikkianik attuisinnaasut, oqaatsit taakkua ataqatigiinnerinik Danmarkiminunanilu tamalaani piffissami pineqartumi nalinginnaasumik paasinninnertut.Tassunga atatillugu taaneqassaaq, § 12, imm. 4-ip oqaasertaasa aalajangersarneqarneranni oqaaseq”attuineq” toqqarneqarmat, oqariartaatsitigut illersornissamik sillimaniarnermillu politikkikkutsusassaqarfigisanut tunngatillugu s.ass. oqaatsimiit ”tunngasoq” sakkukinnerummat.Tamannapissutigalugu ilimagineqarsinnaavoq naliliiffiginninniarnermi illersornissamik sillimaniarnermillupolitikkikkut mianerisassat mianerisassat allat akornanni oqimaaqatigiissaarisoqassangitsoq,tassami § 12, imm. 4-p atortinneqarnissaani naammassinnaammat illersornissamiksillimaniarnissamillu politikkikkut susassaqarfigisanut attuumassutilinnik pissutissaqarnissaq.Tamatuma soorunami nassatarissanngilaa, suliassami pineqartumi iliuuseqarnertigut allanutillersornissamik aamma sillimaniarnermik politikkimiit allaanerusunut mianerinninnginnissaq.Taamaassappat § 13-ip killissarititaasa iluanni pisoqaannartariaqarpoq.

2.2.3.

Namminersornermik inatsimmik § 12 atortinneqassappat – Naalakkersuisullu taamaalillutikpisinnaatitaallutik (pisinnaatitsissuteqarlutik) namminneq inuiaat assigiinngitsut inatsisaatnaapertorlugit isumaqatigiissuteqarnissamut il.il. – pisinnaatitsissutip qanoq annertutiginissaaniaalajangersimasutigut killilersuutissat atuutitinneqassapput.Naalakkersuisut nunanut allanut politikikkut pisinnaatitaaffinnik atuinerminni naalagaaffiup inuiaatassigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit pisussaaffiinik pinngitsooratik malinnittussaapputtamatumalumi saniatigut naalagaaffiup soqutigisaanut, ilanngullugu naalagaaffiup nunanut allanuttunngasutigut politikkianut, akerliusumik iliuuseqarsinnaatitaanatik.Taamaalilluni Naalakkersuisut ilaatigut nunanut allanut politikikkut iliuuseqarniarsinnaanngillat,pisussaaffinnut, inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutit aamma nunanuttamanut isumaqatigiissutit, sukkulluunniit naalagaaffimmit pinngitsoorani malinneqartussat,nassatarisaannut akerliusumik, tak. namminersorneq pillugu inatsimmi § 16, imm. 1.Aamma Naalakkersuisut nunanut allanut politikkikkut iliuuseqarniarsinnaanngillat, naalagaaffiupilaasa allat soqutigisaannut, tamatumani aamma naalagaaffiup nunanut allanut tunngasutigutpolitikkianut, naalagaaffiup oqartussaatitaanit immaqa Naalakkersuisut SavalimmiuniluNaalakkersuisut akuliutitereerlugit sukkulluunniit atuuttussatut aalajangersarneqartumut,akerliusunik.

2.2.4.

Siuliini pkt. 2.2.2.-mi taaneqartutut inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugitisumaqatigiissutit ilaat aalajangersimasut § 12-imi pisinnaatitsissummi ilaatinneqanngillat. Taamaittut ilaatigut tassaapput inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutit,illersornissamik sillimaniarnermillu politikkerisamik attuisut. Pisuni taama ittuni namminersorneqpillugu inatsimmi §13 atortinneqassaaq, taanna malillugu Danmarkimi naalakkersuisutisumaqatigiinniarnernik ingerlatsillu inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugitisumaqatigiissuteqartussaammata.Namminersorneq pillugu inatsimmut siunnersuummut nalinginnaasumik oqaaseqaatini pkt. 7.5naapertorllugu Danmarkimi naalakkersuisut namminersornermik inatsimmi § 13, imm. 1, malillugupisussaaffigaat inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutissat KalaallitNunaannut immikkut pingaarutillit isumaqatigiinniutaalersinnagit Naalakkersuisunutilisimatitsinissaq. Naalakkersuisut naalagaaffiup oqartussaatitaaniit ilisimatitsissut tunngavigaluguisummersuutinik isumaqatigiinniarnerni ilannguteqqusanik nalunaaruteqarpata isummersuutit taamaittut isumaqatigiinniarnissanut piareersaatini ilanngunneqartartussaapput.Suliassani Kalaallit Nunaannuinnaq tunngassutilinni danskit naalakkersuisui Naalakkersuisunutpisinnaatitsissuteqarsinnaapput nunanut allanut sullissivik peqataanngikkaluaq isumagiinniarnernikingerlatsinissamut.§ 13, imm. 3-mi aalajangersagaq isumaqatigiissutinik aalajangersimasunik Naalakkersuisutatsiueqartaanissaannut tunngasuuvoq. Aalajangersakkap nassatarissavaa, isumaqatigiissutitisumaqatigiinniutaanerini Danmarkip Kalaallit Nunaatalu peqatigiillutik peqataaffigisimasaatdanskit naalakkersuisuinit atsiorneqartussaapput ”sapinngisamik annertuutigut Naalakkersuisutpeqatigalugit”.

3. Naalakkersuisut pisinnaatitaanerat uranimik aatsitassanillu radioaktiviusunik allanik

avammut tunioraanissaq siunertaralugu inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit

isumaqatigiissuteqarnissamut allatigullu nunanut allanut politikkikkut ingerlatsinermi

iliuuseqarniarnissamut

3.1.

Siuliini pkt. 2-mi taaneqartutut Namminersorneq pillugu inatsimmi § 12-ip aaqqissuuppaaNaalakkersuisut pisinnaatitaanerat namminneq inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugitisumaqatigiissusiortarnissaat.§ 12-imi tunngavigisassat aamma nunanut tamalaanut allanut attaveqarnerni aamma inuiaatassigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit pinngitsoorani malinniagassatut pisussaaffeqalernissamikisumaqatigiissuteqarnissamiit allaanerusunik isumaqatigiinniartarnissani atortinneqarnissaatilimagineqassaaq, tak. siuliini pkt. 2.2.Taaneqartut aamma atuuttussapput inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugitisumaqatigiissutinut aamma nunanut allanut politikikkut pilersaarusianut, soorlu immaqa uranimikiluatiginninniarnissami Kalaallit Nunaanniillu avammut annissuilernikkut piviusunngortussanut.Taamaattumik makku pingaartumik eqquutsinneqareersimassapput namminersorneq pilluguinatsimmi § 12 malillugu Naalakkersuisut aalajangersimasutigut namminneq iliuuseqarnissaanni:a) Inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutit il. il. KalaallitNunaannuinnaq suliassaqarfinnullu tamakkiisumik tiguneqareersunuinnaqtunngasuussapput.b) Inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutit il.il. illersornissamikaamma sillimaniarnermik politikkimut attuisinnaassanngillat.

c)

Naalakkersuisut iliuuseqarsinnaassanngillat naalagaaffiup nunani tamalaani pisussaaffiinutaamma naalagaaffiup nunanut allanut tunngasutigut politikkianut akerliusumik.Namminersorneq pillugu inatsimmi § 1 naapertorlugu namminersortut suliassaqarfinnitiguneqareersuni inatsisiliorsinnaallutillu aqutsinermi aalajangiisinnaassuseqartuussapput.Aatsitassanik atortussiassat aamma tamakkununnga pingaarutilinnik iliuuseqarnerit pillugitInatsisartut inatsisaatigut nr. 7, 7. december 2009-meersukkut (atortussiassalerinermik inatsit)atortussiassanut tunngasut Kalaallit Nunaanni Namminersortut naminersornermik inatsimmutnaapertuuttumik tiguaat.Taamalilluni Namminersortut atortussiassanut tunngasuni inatsiliorsinnaaneq aammaaalajangiisinnaaneq pigereerpaat, tamatumani aamma Kalaallit Nunaanni atortussiassanikujarlernissat iluaqutiginninniarnissallu tungaasigut, tamannalu aamma – namminersornermikinatsimmi taassumunngaluunniit oqaaseqaatini immikkut taaneqanngikkaluaq – tunngasariaqarputuranimut aatsitassanullu allanut radioaktiviusunut.Aatsitsitassanilli taaneqartunik ilumut ujarlernissamut iluaqutiginninniarnissamullu atatilluguimaluunnit tamakku pillugit inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutissanutatatillugu suliassaqarfinnut Kalaallit Nunaanni Namminersortunik tiguneqanngitsunut naleqqiulluguapeqqutinik saqqummersoqarsinnaavoq. S.ass. apeqqutaalersinnaavoq suliassaqarfiup suupsullivinni avatangiisinut tunngasunut naleqqiullugu – atortussiassalerinermut tunngasut akerlianik –Kalaallit Nunaanni Namminersortunit suli tiguneqarsimannginnera. Inuiaat assigiinngitsut inatsisaatnaapertorlugit isumaqatigiissutit il.il. suliassaqarfinnut taama ittunut allanut tunngasuunissaanniaamma pingaarnertut aalajangiisuujumaarput isumaqatigiissutip il. il. pineqartup imarisassai.
Aamma uranimikt aatsitassanillu allanik radioaktiviusunik annissuilernissaq siunertaralugu nunanutallanut tunngasuni politikkikkut iliuuseriniagassat attuisinnaapput naalagaaffiup illersornermiksillimaniarnissamillu politikkianik oqaatsit taakkua nalinginnaasumik paasineqarsinnaanerattut,tamanna pillugu erseqqinnerusumik tak. siuliini pkt. 2.2.2.Taamaalilluni ilaatigut ilimagisariaqarpoq, inuiaat assigiinngitsut inatsisaat naapertorlugitisumaqatigiissuteqarnissaq allatigullu nunanut allanut tunngasutigut politikkikkut iliuuseqarnissaquranimik aatsitassanillu allanik radioaktiviusunik avammut tuniorakkat eqqissisimannginnermiksiunertanut atorneqannginnissaasa tamakkiisumik ilaannaasumilluunniit qularnaarlugu imalinnik,tak. namminersornermik inatsimmi § 12, imm. 4. Tamanna tunngavigalugu inuiaat assigiinngitsutinatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissusiassat il. il. taama ittut isumaqatigiissutaasinnaagaluarputingerlatseriaaseq namminersornermik inatsimmi § 13-imi aalajangersarneqartoq naapertorlugu.Tassunga atatillugu aamma taaneqassaaq kalaallit uranimik aatsitassanillu allanik radioaktiviusunikiluaqutiginninnialersinnaanerat taamaaliortoqassappat pisussaammat pineqartunut tunngasuni nunattamalaat maleruagassiaat nakkutilliinikkullu pineqartunut atuuttumik iliuuserisassaat, ilanngulluguDet Internationale Atomenergiagentu (IAEA)-mit ingerlanneqartussaq sianigilluinnarlugit.Aamma taaneqassaaq, nunat EURATOM-imi ilaasortaasut, USA, Canada Australialu nunarsuaqtamakkerlugu uranimik allanut nioqquteqarnerpaajusut, nunanut uranimik tunioraavissanut inuiaatassigiinngitsut inatsisaat naapertorlugit isumaqatigiissutini ilaatinneqarnissaat uranip avammuttuniorakkap eqqissinanngitsut siunertanut atorneqannginnissaa qularnaarumallugu, aamma nunatavammut tunioraasuusut akuersiseqqaartinnagit suliareqqinneqannginnissaa imaluunniittuniniaqqinneqannginnissaa qularnaarumallugu.Naalagaaffiup ukiorpassuarni nunanut allanut tunngasutigut, illersornissakkut sillimaniarnikkullupolitikkimik ingerlatsinerani nunarsuaq tamakkerlugu sakkussakillisaanernut aammasiammartiterinnginnissaanut kiisalu illersornissakkut sillimaniarnikkullu politikkimi suleqataanerasuliniutaalu innersuullugit Danmarkip aamma nunanut taaneqartunut iliuuserisai ilanngullugitilaatigut ilimagisariaqarpoq uranimik aatsitassanillu allanik radioaktiviusunik avammut tunioraalernissaq piviusunngussagaluarpat taamatulli nunat assigiinngitsut taakkua akornanni illugiiaanikisumaqatigiissusiortoqarumaartoq.-----